ΧΑΡΙΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Θέλετε να αντιδράσετε στο μήνυμα; Φτιάξτε έναν λογαριασμό και συνδεθείτε για να συνεχίσετε.

Άντε τώρα αύριο να διδάξω την παρακμή του Βυζαντίου

Πήγαινε κάτω

Άντε τώρα αύριο να διδάξω την παρακμή του Βυζαντίου Empty Άντε τώρα αύριο να διδάξω την παρακμή του Βυζαντίου

Δημοσίευση από ΜΑΡΙΟΡΗ Κυρ Μαρ 11, 2012 10:25 pm

Αύριο πρέπει να διδάξω σε παιδιά 11 ετών το ακόλουθο μάθημα:

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα

Οι αλλαγές που έκαναν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες στη διοίκηση και στη νομοθεσία βοήθησαν το κράτος να προοδεύσει οικονομικά. Μεγάλο τους λάθος όμως, ήταν η παραχώρηση προνομίων σε ξένους. Τον 11ο αιώνα δόθηκαν τόσα πολλά προνόμια, ιδιαίτερα στους Βενετούς, που το βυζαντινό θαλάσσιο εμπόριο παρήκμασε. Οι Βενετοί πήραν το εμπόριο στα χέρια τους και η οικονομική ανάπτυξη του Βυζαντίου σταμάτησε.

Επιπλέον μετά το θάνατο του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, ανέβηκαν στο θρόνο αυτοκράτορες που με τις ενέργειές τους ζημίωσαν το κράτος. Αντί να βοηθήσουν την ύπαιθρο - που είχε να αντιμετωπίσει πολλούς εχθρούς και καταστροφές στη γεωργία από τις επιδρομές - οι αυτοκράτορες κατάργησαν το νόμο του "Αλληλέγγυου". Έδωσαν προνόμια στους δυνατούς, που περιφρονούσαν τους νόμους της αυτοκρατορίας και υποχρέωναν τους γεωργούς και τους μικροκαλλιεργητές να εγκαταλείπουν ή να πουλούν τα κτήματά τους. Έτσι η γη συγκεντρώθηκε στα χέρια των δυνατών. Μεγάλες εκτάσεις έμειναν ακαλλιέργητες και η παραγωγή ελαττώθηκε. Οι κάτοικοι της υπαίθρου ένιωθαν εγκαταλειμμένοι κι άρχισαν να αδιαφορούν για την τύχη της Κωνσταντινούπολης.

Τα εσωτερικά προβλήματα του κράτους δε σταμάτησαν. Στην πρωτεύουσα επικρατούσε ένα είδος πολιτικού κόμματος, που το αποτελούσαν μορφωμένοι και υπάλληλοι του παλατιού. Αυτοί ανταγωνίζονταν τους διοικητές των επαρχιών. Πήραν τη γη από τους στρατιώτες των συνόρων και επέτρεψαν στους νέους να εξαγοράζουν τη στρατιωτική τους θητεία. Έτσι οι ακρίτες εγκατέλειψαν τα σύνορα και άρχισε να διαλύεται ο εθνικός στρατός.

Η φιλονικία αυτή των στρατιωτικών και των παλατιανών εξασθένισε ακόμη περισσότερο τη δύναμη του κράτους. Ο εθνικός στρατός παραμελήθηκε. Ξένοι μισθοφόροι αναλαμβάνουν από δω και πέρα την υπεράσπιση της αυτοκρατορίας. Η αυτοκρατορία άρχισε να παίρνει το δρόμο της παρακμής.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - Βοηθητικά κείμενα

Ένας φτωχός γεωργός παραπονείται


Κάποιου φτωχού γεωργού του ψόφησε το βόδι του, τη στιγμή που όργωνε. Επειδή δεν μπορούσε ν' αντέξει άλλο τις συμφορές, άρχισε να κλαίει λέγοντας:

"... από πού να θρέψω τώρα τη γυναίκα μου και τα εννιά μικρά παιδιά μου; Πώς θα πληρώσω τους φόρους; Πώς θα ξεπληρώσω τα δάνεια; Δεν ξέρω τι να κάνω. Θα εγκαταλείψω το σπίτι μου και την πατρίδα μου, θα φύγω για αλλού, πριν το μάθουν οι δανειστές μου και πέσουν πάνω μου σαν τα άγρια θηρία."

Φιλαρέτου, Βίος


"Εσείς, οι τρυφεροί της Κωνσταντινούπολης πολίτες, δε νοιάζεστε για ό,τι συμβαίνει έξω από τις πύλες των τειχών. Ουδέποτε επισκεφτήκατε τις μακρινές επαρχίες ή τις γειτονικές πόλεις να τους διδάξετε ευνομία. Μένετε στην πόλη σας και φροντίζετε την ευζωία σας. Σ' αυτές στέλνετε μόνο τους φορολόγους με δόντια θηρίων. Κι ερημώνονται οι πόλεις απ' αυτούς κι από άλλους εχθρούς."

Μιχαήλ Χωνιάτης, Μητροπολίτης Αθηνών

Οι συντεχνίες

Οι βιοτέχνες του Βυζαντίου ανάλογα με την τέχνη που ασκούσαν, ήταν οργανωμένοι σε σωματεία που λέγονταν συντεχνίες. Οι συντεχνίες κανόνιζαν την εργασία, τους μισθούς, τις τιμές των προϊόντων, το νόμιμο κέρδος.

Πιο γνωστές ήταν οι συντεχνίες των οικοδόμων, των κοσμηματοπωλών, των χρυσοχόων, των επιπλοποιών, των χαλκιάδων και των κατασκευαστών μεταξωτών υφασμάτων.

Τα στρατιωτικά κτήματα των Βυζαντινών


Οι στρατιώτες διέθεταν κτηματική περιουσία, που είτε την αγόραζαν μόνοι τους είτε τους την παραχωρούσε το κράτος, με αντάλλαγμα τη στρατιωτική υπηρεσία και τη φύλαξη της περιοχής που ανήκαν τα κτήματα. Ο θεσμός αυτός βοήθησε την πολεμική ισχύ του κράτους, αλλά από το τέλος του 10ου αιώνα καταργείται. Από δω και στο εξής το Βυζάντιο βρίσκεται αναγκασμένο να στηριχτεί σε ξένα μισθοφορικά στρατεύματα. Κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που θα το οδηγήσουν στην παρακμή του.

Will Durant, Παγκόσμιος Ιστορία Πολιτισμού

Αυτά λοιπόν συνέβαιναν τον 11ο αιώνα.

Χίλια χρόνια μετά; Στον 21ο;

Μια σειρά ανίκανοι "αυτοκράτορες" παρελαύνουν και πάλι στο θρόνο της χώρας.

Οι έμποροι των εθνών είναι και πάλι εδώ.

Οι δυνατοί μένουν στο απυρόβλητο και η φτωχολογιά πνίγεται στα χρέη και στα δάνεια.

Η επαρχία βιώνει την εγκατάλειψη.

Και ο στρατός; Όλο και περισσότερο ελέγχεται μέσω των οπλικών συστημάτων και της ένταξης της χώρας σε στρατιωτικούς και λοιπούς "συσχετισμούς" από ξένους. Οι παλατιανοί όχι μόνο αδιαφορούν αλλά και χρηματίζονται για να παραλαμβάνουν ελαττωματικά όπλα και αδίστακτα δηλώνουν πως είναι κατά της εθνικής κυριαρχίας.

Ο κόσμος είναι αγανακτισμένος και ξεσπά την οργή του με κάθε ευκαιρία.

Την ίδια ώρα στο βάθος της σκηνής ακούγονται τα ποδοβολητά των νέων σταυροφόρων.

Φυσικά αυτά δεν μπορείς να τα πεις στο μάθημα. Αλλά και δεν μπορείς να κλείσεις το μηχανάκι του μυαλού σου.

Και πες μου τώρα εσύ πώς μπορείς να διδάξεις τέτοιο μάθημα στα παιδιά των 11 ετών. Για τον 11ο αιώνα. Ξέροντας πως δέκα χρόνια αργότερα, στο 21ο πρώτο έτος της ηλικίας και την κατάκτηση του αναγκαίου επιπέδου ωριμότητας, θα θυμούνται τι τους έλεγες και θα γελάνε μαζί σου και θα σε βρίζουν. Που τους γέμισες αράχνες του παρελθόντος το μυαλό όταν το σήμερα είναι τόσο φριχτά όμοιο.

Πώς γίνεται να μπεις αύριο στην τάξη και να μην βάλεις τα κλάματα τουλάχιστον; Να μην βουρκώσεις;

Ξέροντας πως οι λαοί που ξεχνούν την ιστορία τους την ξαναζούν ως τραγωδία; Και αν ξεχάσουν ακόμη και τις τραγωδίες τους, τότε οδεύουν προς τον τελικό όλεθρο;

Όμως όχι. Το συναίσθημα είναι κακός σύμβουλος. Και τούτη η φυλή δε νίκησε με κλάψες. Με την πονηριά του Οδυσσέα πάντα καταπάλευε τα θηρία.

Λοιπόν το πράγμα έχει ως εξής. Το στρατηγικόν σχέδιον που θα έλεγε και ο Δάσκαλος Λιαντίνης.

Με αφόρμηση τη γλυκιά αίσθηση που άφησε η προηγούμενη ενότητα, την ευωχία της αψηλότερης ώρας του Βυζαντίου, η "χρυσή εποχή και η μακεδονική αναγέννηση" που λέγει το εγχειρίδιο, καλείς τα παιδιά να μαντέψουν τι μπορεί να έγινε μετά. Συζήτηση στην ομάδα. Παρότρυνση να συνεξετάσουν τις γνώσεις από την περσινή ιστορία και την άλλη "χρυσή εποχή" του έθνους.

Αν και πάλι δυσκολευτούν να καταλήξουν σε υποθέσεις, τους παρουσιάζεις στον πίνακα της τάξης ένα αψηλό βουνό γεμάτο δέντρα και λουλούδια και σε ώρα που η φύση αναγεννάται. Διευκολύνει και η εποχή, η άνοιξη...

Ή ακόμη ξεκινάς το μάθημα από την αυλή του σχολείου. Και τα λουλουδάκια που έχουν σκάσει μύτη στις βραγιές του κήπου και τα διπλανά οικόπεδα.

Έπειτα προχωρείς στην παράδοση της νέας ενότητας. Η δική μου μέθοδος παράδοσης συχνά στηρίζεται στη χαρτογράφηση. (Βλέπε Μάγδας Αγραφιώτη, Μελετώ αποδοτικά σε λιγότερο χρόνο.)

Άντε τώρα αύριο να διδάξω την παρακμή του Βυζαντίου %25CF%2580%25CE%25B1%25CF%2581%25CE%25BF%25CF%2585%25CF%2583%25CE%25AF%25CE%25B1%25CF%2583%25CE%25B7%2520%25CE%25BC%25CE%25B1%25CE%25B8%25CE%25AE%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2582

Κάτι τέτοιο περίπου... που μπορεί να σχεδιαστεί και στον πίνακα κρατώντας μόνο τις λεζάντες ή και πρόχειρα σκιτσάκια όπου αυτό είναι εύκολο και απαραίτητο. (Να υπογραμμίσω εδώ ότι η χαρτογράφηση στηρίχτηκε στο κείμενο που υπάρχει στο βιβλίο των παιδιών και όχι σ' αυτό που δημοσιεύτηκα παραπάνω και που είναι από παλαιότερο εγχειρίδιο. Μπορείτε με κλικ ΕΔΩ να δείτε το ψηφιακό βιβλίο, κεφάλαιο Στ΄, ενότητα 28. )

Στο κέντρο μπαίνει ο τίτλος του μαθήματος και γύρω γύρω τακτοποιούνται με τη φορά των δεικτών του ρολογιού οι λέξεις κλειδιά από τις παραγράφους του μαθήματος, ξεκινώντας από πάνω και αριστερά.

Τα βελάκια και διάφορα άλλα σύμβολα βοηθούν στην κατανόηση των σχέσεων αιτίας - αποτελέσματος.

Η χαρτογράφηση μπορεί να δοθεί και σε έντυπη μορφή στα παιδιά ή να ζητηθεί από τα ίδια να την κατασκευάσουν στα τετράδιά τους. Σημαντικό είναι να περιορίζουμε όσα γράφουμε στη χαρτογράφηση στα απολύτως απαραίτητα, δε θα γράψουμε περίληψη του μαθήματος, μόνο λέξεις κλειδιά.

Αν δώσουμε έντυπο μπορούμε να ενσωματώσουμε και κατάλληλες εικόνες, αλλιώς θα αξιοποιήσουμε τις εικόνες του βιβλίου και βέβαια όπου χρειάζεται και το χάρτη ή την ιστορική γραμμή.

Αφού ολοκληρωθεί η παράδοση από το δάσκαλο (που για την ιστορία τις περισσότερες φορές είναι καλύτερο να γίνεται με κατάλληλα χρωματισμένη διήγηση από το δάσκαλο και φυσικά να περιλαμβάνει και πρόσθετα στοιχεία και όχι μόνο όσα λέει το βιβλίο του μαθητή*) ακολουθούν ερωτήσεις, είτε από τα παιδιά προς το δάσκαλο (διευκρινιστικές) είτε από το δάσκαλο προς τα παιδιά (κατανόησης) ή και ανάμεσα στα παιδιά. Πχ μπορούμε να ζητήσουμε στους μαθητές να δημιουργήσουν ερωτήσεις που οι λεζάντες της χαρτογράφησης να αποτελούν απάντηση, ερωτήσεις του στιλ ποιος, πού, πότε, πώς, τι. Ακόμη καλύτερες είναι οι ερωτήσεις που ξεκινούν με το "γιατί" ή ακόμη και με το "αν"...

Καθώς όμως ο χρόνος είναι πάντα ελάχιστος, το πλέον βέβαιο είναι ότι αμέσως μετά την παράδοση ο δάσκαλος περνά στις ερωτήσεις που έχει το βιβλίο και στις ασκήσεις του Τετραδίου Εργασιών. Μπορεί βέβαια να επιλέξει κάποιες που θα τις κάνουν τα παιδιά στο σπίτι αλλά δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως σήμερα η εργασία οφείλει να ολοκληρώνεται στην τάξη και για το σπίτι να μένει η ανάγνωση - επανάληψη του κειμένου που διδάχτηκε.

Για το συγκεκριμένο μάθημα είναι πράγματι προτιμότερο να πάμε κατ' ευθείαν στις εργασίες του βιβλίου και ειδικά στην πρώτη και στην τελευταία.

Η πρώτη ζητά στα παιδιά να αντιστοιχίσουν τις έννοιες της ακμής και της παρακμής με προτάσεις όπως οι ακόλουθες:

- Εχθρικές απειλές και λεηλασίες
- Επάρκεια αγαθών στην αγορά
- Δυσαρέσκεια πολιτών προς το κράτος
- Στάση του εμπορίου και της ναυτιλίας
- Οικονομική άνθηση και ευημερία
- Παραχώρηση προνομίων σε ξένα κράτη
- Ειρήνη στη χώρα και ασφάλεια στους πολίτες
- Άνθηση γραμμάτων και τεχνών
- Απουσία ικανών αυτοκρατόρων
- Ύπαρξη ξένων μισθοφόρων στο στρατό

Η τελευταία άσκηση ζητά από τα παιδιά να διαγράψουν τις λέξεις ή τις φράσεις που έχουν λανθασμένο νόημα:

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ

1. Με τις ενέργειές τους ωφέλησαν ή έβλαψαν το κράτος και την αυτοκρατορία;
2. Πήραν το μέρος των μικροκαλλιεργητών ή των Δυνατών;
3. Αύξησαν ή σταμάτησαν να δίνουν τον κλήρο γης στους φρουρούς των συνόρων;
4. Ενίσχυσαν ή κατάργησαν τους νόμους που προστάτευαν τους πένητες γεωργούς;
5. Πήραν ή έδιωξαν τους ξένους μισθοφόρους από ή στο βυζαντινό στρατό;
6. Επέβαλαν ή κατάργησαν φόρους για τα κτήματα των Ακριτών;
7. Παραχώρησαν και νέα ή κατάργησαν τα παλαιά προνόμια για τους Βενετούς;
8. Με τα μέτρα που πήραν βελτίωσαν ή επιδείνωσαν τα οικονομικά του κράτους;
9. Οι κάτοικοι της Πόλης νοιάζονταν ή αδιαφορούσαν για τους κατοίκους της υπαίθρου;

Δεκαοχτώ ερωτήσεις, ούτε μία ούτε δύο... Κι επιπλέον έχεις και τα βοηθητικά κείμενα να διαβάσεις και να σχολιάσεις... τι να πρωτοπρολάβεις; Και φυσικά δε λέει να είσαι μονίμως στο τρέξιμο και να αγχώνεις τα παιδιά... ειδικά εκείνα που έχουν μαθησιακές δυσκολίες και τη χάνουν τελείως την μπάλα όταν το μάθημα γίνεται με ρυθμούς "τώρα τρέχουμε"...

Φυσικά πρέπει να προλάβεις να κάνεις και μια ανάγνωση το κείμενο... και να εξηγήσεις και δύσκολες λέξεις, έχουμε και αλλοδαπά παιδάκια στις τάξεις μας και άντε να καταλάβουν τα έρμα λέξεις και φράσεις όπως:

αποξενώνεται, αποδυναμώνεται, δυσανασχετούσαν, εισπράκτορες, ακριτικών περιοχών, καταταγούν στο στρατό, δουλοπάροικοι των δυνατών, στρατιωτική θητεία, παραμελήθηκαν, ανατέθηκε με συνθήκη, εξάρτηση από τις ναυτικές πόλεις της Ιταλίας κλπ

Όχι πως τις ξέρουν όλες αυτές και τα Ελληνάκια, μα όταν το άλλο πρόσφατα ήρθε στην Ελλάδα και ελάχιστα ελληνικά γνωρίζει, τέτοιες λέξεις είναι τρικλοποδιά στην όποια προσπάθεια κάνει να μάθει το μάθημα.

Όλα αυτά λοιπόν θα τα κάνεις, και κανονικά πρέπει να προλάβεις να ζητήσεις από τα παιδιά να διηγηθούν με δικά τους λόγια και με σύντομο τρόπο τι καινούριο έμαθαν. Η χαρτογράφηση μπορεί και εδώ να βοηθήσει.

Αν πάλι δεν προλάβεις, υπάρχει έτοιμη η περίληψη πάνω από το κείμενο...

Η ουσία όμως του μαθήματος δε θα έχει ολοκληρωθεί ούτε και με την περίληψη. Του συγκεκριμένου τουλάχιστον μαθήματος. Που δεν είναι ένα ακόμη μάθημα να παπαγαλίσουν τι έγινε πριν από χίλια χρόνια αλλά να συνδέσουν το τότε με το τώρα. Το τόσο όμοιο τότε με όσα ζούμε κι εμείς.

Πρέπει λοιπόν να βρεις το χρόνο να θέσεις σε διάλογο έστω τα δύο κείμενα του γεωργού και του μητροπολίτη. Του γεωργού μπορείς να το αναθέσεις και για δραματοποίηση και μετά να τεθεί προς συζήτηση. Όσο για του μητροπολίτη, του Μιχαήλ Χωνιάτη, αξίζει να θέσεις το ερώτημα πώς άραγε θα υποδέχονται οι κάτοικοι της υπαίθρου τους ... τρυφερούς κατοίκους της Πόλης αν αποφάσιζαν επιτέλους να τους επισκεφθούν;

Και βέβαια οι κάτοικοι της Πόλης μόνο τρυφεροί δεν ήταν. Και η εποχή τους το ίδιο. Κάπου παραπάνω έβαλα ένα αστερίσκο και ήρθε η ώρα να τον εξηγήσω. Αφορά τις πρόσθετες πληροφορίες του μαθήματος και που ο δάσκαλος εύκολα και έγκυρα μπορεί να πάρει από τον ακόλουθο σύνδεσμο:

http://www.fhw.gr/chronos/09/gr/p/1025/main/p16.html

από το Ίδρυμα δηλαδή Μείζονος Ελληνισμού. Και μεταφέρω από κει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

H ευημερία και η παντοδυναμία του βυζαντινού κράτους κατά τη βασιλεία της μακεδονικής δυναστείας μετατράπηκε σταδιακά σε περίοδο κρίσης. Κύρια αιτία στάθηκε η έλλειψη ισχυρής προσωπικότητας στον αυτοκρατορικό θρόνο. 'Aνδρες ανίσχυροι, ανίκανοι, συχνά εξαρτημένοι από τις γυναίκες τους ή κάποιον ευνούχο του παλατιού, του οποίου μοναδικός σκοπός ήταν το προσωπικό όφελος, διοίκησαν το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα το κράτος. Παράλληλα, βαθιά ηθική κρίση άρχισε να μαστίζει τον πνευματικό κόσμο, γεγονός που αποκτά εξέχουσα σημασία στο μέτρο που πνευματικοί άνθρωποι χειρίζονταν τις κρατικές υποθέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της εποχής αποτελεί ο Mιχαήλ Ψελλός.

Στην περίοδο αυτή το Βυζάντιο αντιμετώπισε ένα τεράστιο πρόβλημα, καθώς μια έντονη διαμάχη για την πολιτική εξουσία ξέσπασε ανάμεσα στους γραφειοκράτες και τους στρατηγούς (στην ουσία ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και την επαρχία), που στάθηκε καθοριστική για τη διαδοχή στο θρόνο αλλά και όλες τις εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις, φθείροντας ανεπανόρθωτα το κράτος.

Οι κατακτήσεις του Bασιλείου B' (976-1025) είχαν δημιουργήσει αναμφισβήτητα ένα γενικό συναίσθημα υπεροχής απέναντι στους εχθρούς του κράτους. Έτσι οι Βυζαντινοί, που είχαν κουραστεί από τις αλλεπάλληλες στρατιωτικές επιχειρήσεις, θεωρώντας ότι τα σύνορα ήταν πλέον ασφαλή, αλλά και λόγω της διαμάχης πολιτικών και στρατιωτικών, πίστεψαν ότι δεν ήταν πλέον απαραίτητη μεγάλη στρατιωτική δύναμη και άρχισαν να καταργούν σιγά σιγά το θεσμό των αγροτών-στρατιωτών και να μειώνουν τα στρατεύματα, αντικαθιστώντας τα με μισθοφόρους. Το αποτέλεσμα ήταν να παραμεληθεί ο στρατός και το κράτος να βρεθεί εξαρτημένο από μισθοφορικά σώματα. Οι μισθοφόροι είχαν επαγγελματική πείρα, μετακινούνταν εύκολα, ήταν ανεξάρτητοι από την εσωτερική πολιτική του κράτους, αλλά ταυτόχρονα στοίχιζαν ακριβά και δεν ήταν πάντα αξιόπιστοι. Συχνά γίνονταν αδίστακτοι, λεηλατούσαν και ερήμωναν τις περιοχές τις οποίες πληρώνονταν για να υπερασπιστούν. Αρκετές φορές μάλιστα πήραν το μέρος των Τούρκων, ιδιαίτερα μετά τα μέσα του 11ου αιώνα.

Κι ας δούμε συγκεκριμένα παραδείγματα της έντονης διαμάχης για την εξουσία και το πώς ανέβαιναν και κατέβαιναν αυτοκράτορες εκείνη την περίοδο (γύρω στους 14 άλλαξαν μέσα σε 60 περίπου χρόνια).

O Kωνσταντίνος Η' είχε ανακηρυχθεί αυτοκράτορας από το 963. Ωστόσο, την εξουσία ανέλαβε μετά το θάνατο του αδελφού του Bασιλείου Β' (976-1025). Του άρεσε το καλό φαγητό, οι γυναίκες, τα ζάρια, το κυνήγι άγριων θηρίων, οι ιπποδρομίες ακόμα και η πάλη. Έτσι, συνέχισε την άσωτη ζωή του και μετά την άνοδό του στο θρόνο. Ήταν άνθρωπος ικανός αλλά μοχθηρός και ασυγκίνητος μπροστά στις ανάγκες του λαού.

Σε ό,τι αφορά στην εσωτερική πολιτική του, σημαντικό και επαχθές μέτρο που εφάρμοσε ήταν η είσπραξη όλων των καθυστερημένων φόρων των πέντε τελευταίων χρόνων. Το μέτρο έπληξε όχι μόνο τους φτωχούς αλλά και τους δυνατούς, που σύμφωνα με το θεσμό του αλληλέγγυου, υποχρεώθηκαν να πληρώσουν τους φόρους για τους άπορους γείτονές τους. Oι αντιδράσεις ήταν αναπόφευκτες και ο νέος αυτοκράτορας αναζήτησε και τιμώρησε όλους εκείνους που θεωρούσε πιθανούς εχθρούς του και πιθανούς επαναστάτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι χωρίς να διαβαθμίζει τα αδικήματα, τους τιμωρούσε όλους με τύφλωση. Στα θύματά του συγκαταλέγονταν πολλές από τις σημαίνουσες προσωπικότητες της εποχής. Αντικατέστησε επίσης τους περισσότερους από τους ικανούς στρατιωτικούς και πολιτικούς αξιωματούχους του Βασιλείου Β' με ανθρώπους από το περιβάλλον του.

Σε ό,τι αφορά στην εξωτερική πολιτική, ο Κωνσταντίνος δεν ενδιαφερόταν για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Προσπαθούσε να λύσει τα προβλήματα που παρουσιάζονταν με τη διπλωματία. Μόνο σε όσα σημεία της αυτοκρατορίας συνέχισαν να υπηρετούν οι ικανοί αξιωματούχοι και στρατηγοί της προηγούμενης περιόδου κατορθώθηκε να αντιμετωπιστούν οι εχθρικές επιθέσεις.

Σε ηλικία 73 ετών ο Κωνσταντίνος, όντας άρρωστος, όρισε για διάδοχό του έναν πολιτικό αξιωματούχο, που, όπως φάνηκε, δεν ήταν ιδιαίτερα ικανός για τον αυτοκρατορικό θρόνο. Πρόκειται για τον έπαρχο της πόλης, Ρωμανό Αργυρό, που, ενώ ήταν ήδη παντρεμένος, υποχρεώθηκε να χωρίσει και να παντρευτεί μία από τις τρεις κόρες του αυτοκράτορα, την 52άχρονη Zωή.

Έτσι λοιπόν με τον εντελώς ανίκανο αδερφό του σπουδαίου Βασιλείου του Β'. Ανέβηκε στο θρόνο σε ηλικία τριών ετών! ως πορφυρογέννητος και από μικρός έμαθε να ζει με κραιπάλες και ασωτίες. Τις συνέχισε και όταν ο Βασίλειος πέθανε και βρέθηκε μόνος στο θρόνο. Και μόλις κατάλαβε ότι πεθαίνει, στα 73 του, αποφάσισε να βρει άντρα για τις κόρες του, να μείνει η αυτοκρατορία σε αντρικά χέρια...

Τρεις κόρες είχε. Η μία είχε κιόλας πάει σε μοναστήρι, μπουχτισμένη από όσα έβλεπε στο ιερό παλάτιον...

Και οι άλλες δύο τα είχαν τα χρονάκια τους. Η μία έρεπε προς το μοναστικό βίο και αυτή. Η άλλη είχε καλύτερα πράγματα να κάνει από το να παντρευτεί, για τη Ζωή μιλάω. Αναγκάστηκε όμως να ακούσει τον πατερούλη και να δεχτεί τον γαμβρό, τον 60χρονο Ρωμανό. Τρεις μέρες μετά το γάμο ο πατέρας ήσυχος έκλεισε τα μάτια του και ο σώγαμπρος βρέθηκε αυτοκράτορας του Βυζαντίου!!!

Πού να ήξερε ο φουκαράς τι τον περίμενε. Από τη Ζωή. Που υποχρεώθηκε και να χωρίσει για να την παντρευτεί... Ίδια η τύχη με του Αγαμέμνονα όταν γύρισε από στις Μυκήνες. Στο λουτρό τον έπνιξε. Με τη βοήθεια του νεαρού εραστή της. Και διαβάστε φριχτές λεπτομέρειες:

Χαρακτηριστικό της εποχής ήταν οι συχνές δολοπλοκίες μέσα στο παλάτι. Αποτέλεσμα αυτών ήταν και ο σφοδρός έρωτας που αναπτύχθηκε ανάμεσα στην ώριμη σε ηλικία και παραμελημένη από το Ρωμανό αυτοκράτειρα Zωή και το νεαρό Μιχαήλ, αδελφό του ευνούχου Iωάννη Oρφανοτρόφου. Ο τελευταίος θέλησε με τη σχέση αυτή να ικανοποιήσει τα προσωπικά του συμφέροντα. Οι αντιδράσεις στο παλάτι για το ειδύλλιο της αυτοκράτειρας σταμάτησαν ξαφνικά. Όπως πιστεύεται, αιτία στάθηκε η δολοφονική ενέργεια κατά των ισχυρών αντιπάλων της Ζωής, αλλά και του ίδιου ίσως του αυτοκράτορα, που βαριά άρρωστος, πέθανε. Το 1034 και ενώ ο Ρωμανός βρισκόταν ακόμη μέσα στο παλάτι νεκρός, η Ζωή χωρίς να τηρήσει τα προσχήματα έπεισε τον πατριάρχη, με μια δωρεά από πενήντα λίτρες χρυσού, να στέψει το Μιχαήλ Δ' αυτοκράτορα.

Η Ζωή δε σταμάτησε εδώ. Μεσσαλίνα του Βυζαντίου τη χαρακτηρίζει η Ιστορία. Όταν λοιπόν ανέβασε τον εραστή της στο θρόνο:

Ο αυτοκράτορας έχασε αμέσως κάθε ενδιαφέρον για τη Ζωή, ενώ το γεγονός ότι έπασχε από επιληψία και αργότερα και από υδρωπικία, τον εμπόδισε να πραγματοποιήσει αξιόλογο έργο. Η αρρώστια και η πίστη του ότι μόνον ο Θεός μπορούσε να τον βοηθήσει τον οδήγησαν σε κοινωφελή έργα, όπως η ίδρυση πτωχοκομείου στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και στη λήψη ευνοϊκών μέτρων για την Εκκλησία.

Aπό την αρχή παραμέρισε τους εχθρούς του και ανέθεσε τα περισσότερα αξιώματα σε φίλους, συγγενείς και συμπατριώτες του. Στην πραγματικότητα την εξουσία ασκούσε ο αδελφός του αυτοκράτορα Ιωάννης, άνθρωπος ικανός αλλά και εξαιρετικά ιδιοτελής. Ο Ιωάννης πήρε σκληρά φορολογικά μέτρα με σκοπό να καλύψει τις ανάγκες του κρατικού ταμείου για την άμυνα, αλλά και για την κάλυψη δαπανών από τις θεομηνίες που έπληξαν την αυτοκρατορία, όπως ένας σεισμός που κατέστρεψε τη Σμύρνη. H φορολογική πολιτική του Iωάννη διατάραξε όμως και τις εξωτερικές σχέσεις του Βυζαντίου κυρίως με τους Βουλγάρους, στους οποίους ζητήθηκε να πληρώνουν τους φόρους τους σε χρήμα, και όχι πλέον σε είδος, κάτι που τους δημιουργούσε οικονομικά προβλήματα. Ταυτόχρονα ο Ιωάννης επέβαλε έλληνα αρχιεπίσκοπο στην Αχρίδα, σε αντίθεση με το Βασίλειο Β' (976-1025) που είχε επιτρέψει την εκλογή βουλγάρου, σεβόμενος το βουλγαρικό λαό. Tο αποτέλεσμα ήταν να προκληθεί το επαναστατικό κίνημα του Πέτρου Δελεάνου ή Οδελεάνου ενάντια στους Βυζαντινούς. Ο αυτοκράτορας κατάφερε τελικά να καταπνίξει την επανάσταση το καλοκαίρι του 1041, όντας ήδη βαριά άρρωστος. Έτσι, αφού συνεννοήθηκε με τη Ζωή και τον αδελφό του Ιωάννη, άφησε διάδοχό του τον ανιψιό του Μιχαήλ Ε'. Ο Μιχαήλ Δ' πέθανε την ίδια χρονιά στη μονή Αγίων Αναργύρων, όπου διέταξε να τον μεταφέρουν καθώς ήταν γεμάτος ενοχές για το θάνατο του προκατόχου του, Ρωμανού Γ'.

Έτσι η Ζωή βρέθηκε στα 65 της χρόνια με ένα "υιοθετημένο" γιο και διάδοχο του θρόνου, τον Μιχαήλ τον Ε'. Και ο οποίος αποφάσισε να την παραμερίσει:

Ο Μιχαήλ Ε' Καλαφάτης ανέβηκε στο θρόνο το 1041, μόνο για τέσσερις μήνες, χωρίς να προσφέρει κάποιο ιδιαίτερο έργο. Έφερε το επίθετο Καλαφάτης λόγω της απασχόλησής του στο παρελθόν σε ναυπηγεία, όπου καλαφάτιζε μαζί με τον πατέρα του πλοία. Ο αυτοκράτορας προσπάθησε να πάρει με το μέρος του την τάξη των εμπόρων και των βιοτεχνών, από την οποία και προερχόταν, πότε μοιράζοντας αξιώματα και πότε κάνοντας δωρεές.

Από τις πρώτες του ενέργειες ήταν η σύλληψη και εξορία του θείου του Ιωάννη Ορφανοτρόφου και της συναυτοκράτειρας Ζωής. Έτσι ο Μιχαήλ Ε' παρέμεινε μονοκράτορας.

Η καθαίρεση όμως της Ζωής, η οποία προερχόταν από τη νόμιμη στην εξουσία δυναστεία, προκάλεσε τις έντονες και βίαιες αντιδράσεις του λαού, που κάλεσε την αδελφή της Ζωής, τη μοναχή ως τότε Θεοδώρα, και την έστεψε αυτοκράτειρα στην Αγία Σοφία. Οι επιθέσεις του λαού ήταν τόσο σφοδρές ακόμη και εναντίον του παλατιού, που ο Μιχαήλ προσπάθησε να τις κατευνάσει ανακαλώντας τη Ζωή από την εξορία.

Ωστόσο, το τέλος του αυτοκράτορα υπήρξε τραγικό. Mε διαταγή της Θεοδώρας και της Zωής καθαιρέθηκε, τυφλώθηκε και εξορίστηκε.

Το γεγονός αυτό έχει μεγάλη σημασία σε ό,τι αφορά στη διαδοχή στο θρόνο. Η Θεοδώρα και η Ζωή, που ήταν γόνοι της μακεδονικής δυναστείας, παρέμεναν στη συνείδηση του λαού ως οι νόμιμοι δικαιούχοι του αυτοκρατορικού θρόνου, παρά το γεγονός ότι και ο Μιχαήλ Ε' ήταν νόμιμος αυτοκράτορας.

Οι δύο αδελφές κυβέρνησαν για πολύ λίγο καιρό το βυζαντινό κράτος, από τις 21 Απριλίου μέχρι τις 12 Ιουνίου του 1042. Η έλλειψη διοικητικών ικανοτήτων οδήγησε τη Ζωή στην αναζήτηση νέου συζύγου. H εξηντάχρονη αυτοκράτειρα παντρεύτηκε τελικά τον Κωνσταντίνο Μονομάχο, γόνο μιας από τις καλύτερες οικογένειες της Κωνσταντινούπολης.

Δεν ήταν τόσο οι διοικητικές ικανότητες που της έλειπαν όσο που φοβόταν μην πάρει η αδερφή της η Θεοδώρα τα ηνία και δεν μπορεί η ίδια να καλοπερνά. Αυτό ώθησε τη Ζωή να ξαναπαντρευτεί σε τέτοια ηλικία και μάλιστα σε τρίτο γάμο. Λέγεται μάλιστα πως άλλον είχε βάλει στο μάτι στην αρχή, και μάλιστα παντρεμένο. Μαθημένη και από τον πρώτο της άντρα που τον υποχρέωσαν να χωρίσει για να την παντρευτεί... Το έμαθε όμως η γυναίκα αυτού του άλλου και προτίμησε να τον φαρμακώσει παρά να την τον αρπάξει η μέγαιρα. Έτσι η Ζωίτσα στράφηκε στον Κων/νο το Μονομάχο... Αυτός ήταν και ο τελευταίος της σύζυγος, αφού πέθανε εκείνη πριν απ' αυτόν. Γύρω στα 1050. Κι αφού την πάτησε πανηγυρικά μαζί του:

Τη βυζαντινή αυτοκρατορία κυβέρνησε από το 1042 μέχρι το 1055 ο Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος. Ήταν άνθρωπος με αριστοκρατική καταγωγή, γοητευτικός και με εκλεπτυσμένη συμπεριφορά. Αποστρεφόταν τη σοβαρότητα και τις κακές ειδήσεις και επιθυμούσε να περάσει τα χρόνια της βασιλείας του ειρηνικά. Ο Μιχαήλ Ψελλός λέει μάλιστα ότι έρρεπε από τη φύση του στις ηδονές και στις απολαύσεις. Ο αυτοκράτορας εγκατέστησε την ερωμένη του Mαρία Σκλήραινα στο παλάτι και της έδωσε τον τίτλο της σεβαστής, παρά τις αντιδράσεις του λαού υπέρ της νόμιμης διαδόχου Ζωής.

Για να κερδίσει την εύνοια των Κωνσταντινουπολιτών έδωσε εξαιρετικά μεγάλο αριθμό αξιωμάτων και χρημάτων. Για τον ίδιο λόγο πρόσφερε θεάματα στην Πρωτεύουσα, φέρνοντας από την Αίγυπτο ζώα εξωτικά που προκάλεσαν μεγάλο θαυμασμό. Η σπάταλη ζωή του αυτοκράτορα, που σχολίασαν πολλοί συγγραφείς, όπως ο Ιωάννης Σκυλίτζης και ο Κεκαυμένος, προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στο κρατικό ταμείο και οδήγησε στην επιβολή βαριάς φορολογίας.

Χαρακτηριστικά στοιχεία της εποχής του Μονομάχου ήταν αφενός η αδιαφορία του αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του κράτους, αφετέρου οι ραδιουργίες, η ηθική διαφθορά και η κακοπιστία ανάμεσα στους συμβούλους του. Tο κλίμα αυτό προκάλεσε σειρά εξεγέρσεων. Eίναι ενδεικτικό ότι στα 32 χρόνια διακυβέρνησης του Μονομάχου σημειώθηκαν 30 στάσεις, ενώ πολλοί ήταν οι στρατηγοί που εξορίστηκαν, εκτελέστηκαν ή τυφλώθηκαν. Τόσο ο Γεώργιος Μανιάκης όσο και ο Θεόφιλος Ερωτικός, κυβερνήτης της Κύπρου, αλλά και ο Λέοντας Τορνίκιος, που έφτασε μέχρι τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, στασίασαν, χωρίς όμως επιτυχία.

Τα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα του κράτους σταδιακά αυξήθηκαν και ο Κωνσταντίνος αποδείχτηκε ότι δεν ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για να τα αντιμετωπίσει. Ωστόσο, το κράτος συνέχιζε να απολαμβάνει τους καρπούς της ισχυρής βασιλείας του Βασιλείου Β' (976-1025), με αποτέλεσμα η κακή διοίκηση να μη γίνεται εμφανής σε όλη της την έκταση.

Ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος πέθανε το 1055 και τότε:

Mετά τον Kωνσταντίνο Θ΄ Mονομάχο στο θρόνο ανέβηκε το 1055 και πάλι η Θεοδώρα. Βασίλεψε μόνο μερικούς μήνες, μέχρι το θάνατό της το 1056. Πριν πεθάνει έστεψε αυτοκράτορα το Μιχαήλ Στ' Στρατιωτικό, ο οποίος έγινε με τον τρόπο αυτό νόμιμος διάδοχός της Μακεδονικής δυναστείας.

Ο Μιχαήλ έφερε το επίθετο Στρατιωτικός γιατί είχε το αξίωμα του λογοθέτη του στρατιωτικού, του επικεφαλής δηλαδή των υπηρεσιών για τη στρατολογία και τη χρηματοδότηση των στρατευμάτων. Ωστόσο, εφάρμοσε αρνητική πολιτική απέναντι στους στρατιωτικούς αξιωματούχους, οι οποίοι δυσαρεστημένοι από τη στάση του αυτοκράτορα τον ανέτρεψαν το 1057 δίνοντας τη θέση του στον Ισαάκιο Α΄ Κομνηνό, γόνο μεγάλης αριστοκρατικής οικογένειας της επαρχίας και στρατιωτικό.

Έτσι άδοξα λοιπόν λήγει η Μακεδονική Δυναστεία και που μπορεί και τελείως λάθος να λέγεται Μακεδονική αφού παρόμοια σκάνδαλα συνέβαιναν στην αυλή και παλιότερα με αποτέλεσμα να υπάρχουν υπόνοιες ότι ο γενάρχης της δυναστείας, ο Βασίλειος ο Α', να μεταβίβασε το θρόνο του σε παιδί που δεν ήταν δικό του! το Λέοντα το Σοφό... Λέγεται πως ο Βασίλειος υποχρεώθηκε από τον ευεργέτη του το Μιχαήλ το Γ' που τον ανέβασε ως συμβασιλέα στο θρόνο, να παντρευτεί την ερωμένη του, την Ευδοκία Ιγγερίνα. Και λέγεται ακόμη πως ο Λέων ο Στ΄ο Σοφός ήταν παιδί της Ευδοκίας από την παράνομη σχέση της με το Μιχαήλ και όχι από το γάμο που ακολούθησε με τον Βασίλειο τον Α'...

Από τη Βικιπαίδεια:

Ο Λέων ο Στ' ο Σοφός γεννήθηκε το 866 και ήταν γιος του ιδρυτή της Μακεδονικής δυναστείας Βασιλείου Α'. Ανέλαβε την εξουσία σε ηλικία 20 ετών, μετά το θάνατο του πατέρα του. Ο πατέρας του είχε σαφέστατη προτίμηση στον πρωτότοκο γιο του Κωνσταντίνο για τη διαδοχή του θρόνου, όμως αυτός πέθανε πρόωρα. Η αντιπάθεια του Βασιλείου στο πρόσωπό του συνεχίστηκε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο ίδιος πάντως πίστευε ότι ήταν γιος του Μιχαήλ Γ', αφού η μητέρα του ήταν ερωμένη του, υπόθεση που ευσταθεί, αλλά δεν μπορεί να αποδειχθεί με βεβαιότητα.

Αν λοιπόν ευσταθεί η υπόθεση τότε δεν υπάρχει Μακεδονική δυναστεία και οι Μακεδόνες αυτοκράτοτες είναι η συνέχεια η βιολογική της Φρυγικής δυναστείας ή δυναστείας του Αμορίου, που έδωσε τρεις αυτοκράτορες:

Το Μιχαήλ Β' τον τραυλό, το Θεόφιλο και το Μιχαήλ το Γ' το μέθυσο

και που ανέβηκαν στο θρόνο δολοφονώντας το Λέοντα τον Ε' ενώ επίσημα έκλεισε η δυναστεία με τη δολοφονία του Μιχαήλ του Γ' από το Βασίλειο τον Α'.

Αργότερα η γενιά αυτή των δολοφόνων μπολιάστηκε και με το αίμα μιας ραδιούργας ταβερνιάρισσας από τη Σπάρτη, της Αναστασώς που μετονομάστηκε σε Θεοφανώ (πιο κυριλέ ονοματάκι για αυτοκράτειρα! ), μητέρα του Βασιλείου του Β' και γιαγιά της Ζωής, της Μεσσαλίνας του Βυζαντίου. Αυτή η Αναστασώ που έγινε μετά Θεοφανώ, αφενός κατάφερε να τυλίξει τον αυτοκράτορα Ρωμανό το Β΄, μόλις στα δέκα του χρόνια, και που διαδέχθηκε τον πατέρα του στα είκοσί του αλλά τέσσερα μόλις χρόνια αργότερα πέθανε ο καημένος... και οι κακές γλώσσες λένε πως πήγε φαρμακωμένος από την ταβερνιάρισσα που έβαλε δίπλα του, τη Θεοφανώ!

Στο μεταξύ είχε προλάβει να γεννήσει τέσσερα παιδιά η κυρία! Δύο αγόρια και δύο κορίτσια. Καθώς όμως τα παιδιά της ανήλικα, θεώρησε καθήκον της να ξαναπαντρευτεί για να είναι ο θρόνος σε γερά χέρια. Πήρε το Νικηφόρο Φωκά και φυσικά τον έστεψε και αυτοκράτορα!

Πλην όμως κάποια στιγμή αποφάσισε να τον ξεφορτωθεί. Δολοφονώντας τον, πώς αλλιώς! Συνεργάτης της ο εραστής της Ιωάννης Τσιμισκής! (Να από πού πήρε μαθήματα η εγγόνα της η Ζωή που ξέκανε και αυτή το βασιλικό της σύζυγο με τη βοήθεια του εραστή της).

Η δολοφονία όμως αυτή της βγήκε ξινή της Θεοφανώς. Γιατί ο Τσιμισκής μετά από απαίτηση του πατριάρχη την ξαπέστειλε με το ζόρι σε μοναστήρι! και έμεινε μόνος του στο θρόνο να τον χαίρεται. Φρόντισε μάλιστα να παντρευτεί και την αδερφή του Ρωμανού του Β΄, τη Θεοδώρα, ώστε να ισχυροποιήσει τη θέση του. Πέθανε το 976 από δηλητηρίαση! τι πρωτότυπο...

Κι εδώ ακριβώς ανεβαίνει στο θρόνο ο Βασίλειος ο Β', ο πιο σπουδαίος ίσως αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θα κυβερνήσει και θα μεγαλουργήσει για μισό περίπου αιώνα. Δυστυχώς όμως θα πεθάνει χωρίς να αφήσει διάδοχο και με αποτέλεσμα να τον διαδεχθεί ο τελείως ανίκανος αδερφός του ο Κων/νος, ο πατέρας της Ζωής και με όλη την παρακμή παρέα που έφεραν στη σπουδαία αυτοκρατορία που τους παρέδωσε ο Βασίλειος...

Τέτοιοι λοιπόν τρυφεροί άνθρωποι ήταν οι άνθρωποι της Πόλης. Με βουτηγμένα τα χέρια τους κυριολεκτικά στο αίμα και στα δηλητήρια. Για φανταστείτε λοιπόν τέτοιοι άνθρωποι, με τέτοιες ραδιουργίες που είχαν διαλύσει το κράτος, να πήγαιναν στην επαρχία. Εκεί που στέναζαν οι φουκαράδες οι χωρικοί. Πώς, αλήθεια, πώς θα τους υποδέχονταν;
ΜΑΡΙΟΡΗ
ΜΑΡΙΟΡΗ

Αριθμός μηνυμάτων : 5300
Εγγραφή : 13/01/2008

Επιστροφή στην κορυφή Πήγαινε κάτω

Επιστροφή στην κορυφή

- Παρόμοια θέματα

 
Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτή
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης