ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ… ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ…

ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ… ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ…

Χούντα δεν θυμάμαι, μα ούτε ελευθερία, της Μεταπολίτευσης καημένη γενιά…
Θυμάμαι, όμως, παιδάκι τη μάνα μου να κλαίει «για τα παιδιά που σκοτώσανε», θυμάμαι σ’ άλλη μια εικόνα τον πατέρα μου, την επόμενη χρονιά να ντύνεται για να φύγει για την Κύπρο, «μπαμπά, θα με πάρεις μαζί σου;»…
Όχι, χούντα δεν θυμάμαι. Θυμάμαι, όμως, όσα διάβασα μετά, στο νου μου, στα αφτιά και στην καρδιά μου έρχονται φωνές, κλάματα, κλαγγές, τραγούδια και νότες από ηχητικά ντοκουμέντα.

Ο ραδιοφωνικός σταθμός, τα γεγονότα

H λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού που έστησαν οι φοιτητές μέσα στο Πολυτεχνείο, την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου, δίνει νέα ποιότητα στην εξέγερση και τη μετατρέπει από φοιτητική σε παλλαϊκή. Χάρη στον ισχυρό πομπό του, όλη σχεδόν η πρωτεύουσα ακούει για πρώτη φορά - ύστερα από 6½ χρόνια - τη φωνή των Ελεύθερων Πολιορκημένων. Ακούει λόγο για Δημοκρατία, Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Δικαιοσύνη. Η Μαρία Δαμανάκη και ο Δημήτρης Παπαχρήστος είναι οι γνωστοί στο ευρύ κοινό εκφωνητές του Πολυτεχνείου. Ωστόσο, καθοριστικός ήταν ο ρόλος του «τρίτου» του σταθμού, του σκηνοθέτη Λάμπρου Παπαδημητράκη. Πλήθη λαού συρρέουν έξω από το Πολυτεχνείο. Καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια και σιγά-σιγά ξεχύνονται στο οδόστρωμα. H χούντα ανησυχεί, αλλά τα έχει χαμένα. Διστάζει να επιτεθεί και να καταστρέψει την «πολιτική της βιτρίνα».

Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 1973, η εξέγερση φτάνει στο αποκορύφωμά της. H Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου καλεί από τον ραδιοσταθμό της τους εργαζομένους και τον λαό να συσπειρωθούν γύρω από τους φοιτητές και διακηρύσσει την απαίτηση του ελληνικού λαού για: «άμεση παύση του τυραννικού καθεστώτος της χούντας και παράλληλη εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας». Ο χώρος γύρω από το Πολυτεχνείο καταλαμβάνεται από χιλιάδες λαού. H κυκλοφορία των αυτοκινήτων στην οδό Πατησίων και στους γύρω δρόμους διακόπτεται οριστικά. Αρχίζουν συγκρούσεις με την Αστυνομία. Οι διαδηλωτές στήνουν οδοφράγματα στους γύρω δρόμους και ανάβουν φωτιές. H Αστυνομία πυροβολεί στο ψαχνό από διάφορα περιφερειακά σημεία. Εδώ Πολυτεχνείο. Εδώ Πολυτεχνείο. Την ίδια ημέρα γίνεται κατάληψη της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν κι εκεί συγκρούσεις με την Αστυνομία.

Η χούντα έχει τρομοκρατηθεί από τη λαϊκή υποστήριξη και τη μαχητικότητα της εξέγερσης. Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος δίνει εντολή στον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Δ. Ζαγοριανάκο να επέμβει ο στρατός. Στις 12 τα μεσάνυχτα από το Γουδί και τον Διόνυσο ξεκινούν τα τανκ. Στις 03.03 του Σαββάτου 17 Νοεμβρίου 1973 το τανκ ρίχνει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου, καταπλακώνοντας τους διαδηλωτές που ήταν σκαρφαλωμένοι πάνω της και τραγουδούσαν τον Εθνικό Ύμνο.


Στρατός και Αστυνομία εισβάλλουν στο Μετσόβιο χτυπώντας και συλλαμβάνοντας όποιον έβλεπαν μπροστά τους. Σ’ έστησαν σε μια γωνιά και σημαδεύαν την καρδιά σου, Αχ χελιδόνι μου. Το ίδιο γίνεται και στη Θεσσαλονίκη στις 4 π.μ., Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί. Στρατός και Αστυνομία έριξαν πάνω από 326.000 σφαίρες, διότι «δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις». Διέπραξαν 24 φόνους και 128 απόπειρες ανθρωποκτονίας. Τραυματίστηκαν 1.103 πολίτες και 61 αστυνομικοί. Συνελήφθησαν 2.000 άνθρωποι, που ξυλοκοπήθηκαν και βασανίστηκαν. Τα παιδιά που χάθηκαν τα πιάσαν οι φρουρές…

Της εξέγερσης τα τραγούδια

Ο Διονύσης Σαββόπουλος θυμάται «χρονιές με αίμα και φωτιές/ και χούντας κι ιουλιανές» («Εμείς του '60»), ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία για τον Μάνο. Όταν σφίγγουν το χέρι οι Θεοδωράκης και Μπιθικώτσης, οι πρώτοι νεκροί στην Επιφάνεια με τη φωνή του Σεφέρη. Μην ξεχνάς τον Ωρωπό, Το γελαστό παιδί, Ο στρατιώτης, Παλικάρι στα Σφακιά, ο Τσε, Φίλοι και αδέλφια, Αγρίμια κι αγριμάκια μου, Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ. Ένα το χελιδόνι Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ, Πότε θα κάμει ξαστεριά, σώπα, όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες. Διαφορετικοί τίτλοι που μια φτιάχνουν προτάσεις. Μια ιστορία. Την ιστορία την ίδια.

«Η πλατεία ήταν γεμάτη/ με το νόημα που 'χει κάτι/ απ' τις φωτιές/ στις γωνίες και τους δρόμους/ από συντρόφους οικοδόμους/ φοιτητές/ και συ έφεγγες στη μέση όλου του κόσμου/ κι ήσουν φως μου/ κατακόκκινη νιφάδα σε γιορτή/ σε γιορτή που δεν ξανάδα/ στη ζωή μου τη σκυφτή (...)» («Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ»)

Το 1974 κυκλοφορούν από τον Μίκη «Τα τραγούδια του αγώνα», «Στην Ανατολή» (κύκλος τραγουδιών αφιερωμένος στην εξέγερση του Πολυτεχνείου), «Αρκαδία 6 - Αρκαδία 8», «Προδομένος λαός», «Νύχτα θανάτου», «Τα τραγούδια της Ζάτουνας», «Της εξορίας» κ.ά. Ο Θάνος Μικρούτσικος εμφανίζεται στη δισκογραφία με τα «Πολιτικά τραγούδια» (1975) σε ποίηση Χικμέτ και Μπίρμαν και λίγο αργότερα καταθέτει την «Καντάτα για τη Μακρόνησο» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου (1976). Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, με σημαντική παρουσία στα χρόνια της χούντας, καταθέτει μεταξύ άλλων τα έργα «Θεσσαλικός κύκλος» (1974), «Μετανάστες» (1974), «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» (εμπνευσμένο από την αντιδικτατορική πάλη, 1977). Ο Μάνος Λοΐζος το «Καλημέρα ήλιε» (1974), «Τα τραγούδια του δρόμου» (1974), που ήταν πρώτες ηχογραφήσεις απαγορευμένων του τραγουδιών, όπως και «Τα νέγρικα» (1975). Ο Χρήστος Λεοντής γράφει το «Καπνισμένο τσουκάλι» (1975) σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, ο Νίκος Μαμαγκάκης το «Σκλάβοι πολιορκημένοι» (1974), ο Δήμος Μούτσης τις «Μαρτυρίες» (1974) και την «Εργατική συμφωνία» (1976), ο Θωμάς Μπακαλάκος «Τα αγροτικά» (1975), ο Πάνος Τζαβέλλας, εξόριστος στα χρόνια της χούντας, παρουσιάζει σειρά δίσκων με αντάρτικα τραγούδια και δικά του. Ο Διονύσης Σαββόπουλος, μετά «Το περιβόλι του τρελού», τον «Μπάλο» και το «Βρώμικο ψωμί», επανέρχεται με τα «Δέκα χρόνια κομμάτια» (1975).

Ποιοι άλλοι δεν ξέχασαν το Πολυτεχνείο;

Οι Κατσιμιχαίοι εκπλήρωσαν την υπόσχεσή τους, με τρόπο υπαινικτικό: στο «Σήματα μορς» (1987) αναπολούν την παιδική τους ηλικία στο Μπραχάμι της δεκαετίας του '60 σε «ασπρόμαυρες, σκληρές φωτογραφίες». «Ξημέρωμα φριχτό, σαν πιστολιά /Ανοίγω αργά τα μάτια μου/ απ' τη λιποθυμιά. Κύλησαν γρήγορα τα χρόνια/ πέρασε ο καιρός αργά».

«Πέφτει το κόκκινο αστέρι/ κάνω ευχή για να μου φέρει γροθιά του ‘60 στο ένα χέρι/ και στο άλλο δίκοπο μαχαίρι/ να έρθει η αγάπη μου η πρώτη/ να μαχαιρώσει τον προδότη/ το φιλελεύθερο ιππότη/ το γιάπη τον Ισκαριώτη», ερμηνεύει ο Τζιμάκος στο «17 Νοέμβρη απόγευμα».

Ο Μάνος Χατζιδάκις χαιρέτισε άλλο ένα τραγούδι ως παραγωγός του δίσκου «Η παρέλαση» (1989), το παρθενικό άλμπουμ του Φοίβου Δεληβοριά στον «Σείριο». Ο Φοίβος ήταν μόλις 16 ετών και ξυπνάνε μέσα του τα ευαίσθητα σε μια επέτειο, όχι από το ίδιο το Πολυτεχνείο, αλλ' από την απογοήτευση του πατέρα του εξαιτίας της διάψευσης των προσδοκιών του: «Είναι σήμερα τρελή Πρωτομαγιά/ κι η τηλεόραση να λέει για τη χούντα/ κι ο πατέρας μου κοιτά και με λόγια σιγανά/ μουρμουρίζει, πώς χάθηκαν ολ' αυτά…».

Δυο χρόνια μετά, το 1991, στο «Νοέμβρης '91 (17 χρόνια μετά) από το άλμπουμ «Αλήτης καιρός», ο Διονύσης Τσακνής διαλέγει έναν άλλο τρόπο να τραγουδήσει, μαζί με το Γιώργο Νταλάρα, για το Πολυτεχνείο. Μια… ερωτική μεταφορά:

«…Μα έχει ο καιρός γυρίσματα μεγάλωσε κι αυτή κι εγώ/ μεγάλωσαν κι φίλοι μου εκεί γύρω στα σαράντα/ στα κόμματα γαντζώθηκαν και γω δεν ξέρω τι να πω/ και άλλοι στο σπιτάκι τους για πάντα. Κρατάω το στόμα μου κλειστό τα χείλη μου ματώσανε/ κι αυτοί που μας προδώσανε ανέραστοι να μείνουν/ κουφάλες δεν ξοφλήσαμε αυτό έχω μόνο να τους πω/ τα όνειρα των εραστών δεν σβήνουν».

Τώρα, περιμένουμε τους νέους τραγουδοποιούς να γράψουν καινούρια. Και όχι, μάλλον δεν θα είναι κάποιος νικητής από κάποιο τηλεριάλιτι. Θα υπάρξει κάποιος άλλος; Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις. Οι πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου τι έγιναν; «Στη φοιτητριούλα που σ' έχει ερωτευτεί/ θα σε καταγγείλω, πονηρέ πολιτευτή».

Το Πολυτεχνείο είναι όλα αυτά που ήδη γνωρίζουμε, Μάνα μου Ελλάς. Αρκεί να μην το ξεχάσουμε ποτέ, γι’ αυτό που ήταν και είναι. Εγώ, είπαμε, δεν έζησα Πολυτεχνείο, δυο δυνατές θύμησες έχω, Μη με ρωτάς, δε θυμάμαι, Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά να την ξεμοναχιάσει μεσ' τη νύχτα. Υπάρχει λόγος σοβαρός, που ήμουν νέος χλιαρός.

Προσθέστε στα σχόλια τα «δικά» σας, ατελείωτα τραγούδια που σας φέρνουν στο μυαλό το Πολυτεχνείο, τις «δικές» σας νότες του αγώνα, της εξέγερσης, της πάλης ξεκίνημα νέοι αγώνες, για τα αδέρφια που χάθηκαν νωρίς.

Στο Πολυτεχνείο έλα να σε δω, έχω δυο κουβέντες πάλι να σου πω…

---

πηγή άρθρου:

http://www.e-tetradio.gr/ar1935el_edwpolytexneioedwpolytexneio.html

Ποια τραγούδια μου θυμίζει εμένα το Πολυτεχνείο;

Το "Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους. Γιατί το τραγούδαγαν εκείνο το Νοέμβρη του 73 οι φοιτητές κάτω από το μπαλκόνι μου.

Το "Πότε θα κάμε ξαστεριά" γιατί το άκουσα από το σταθμό του Πολυτεχνείου εκείνες τις μέρες - φωτιά.

Και το "Πάλης ξεκίνημα" γιατί το τραγουδήσαμε με τις συμμαθήτριές μου στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου, τότε που το Πολυτεχνείο δεν ήταν ακόμη γιορτή. Και μας είχαν απαγορεύσει από το σχολείο μας να πάμε. Δεν τους ακούσαμε. Ποιο σχολείο της Αθήνας εκείνη τη μέρα έκανε μάθημα για να κάνουμε εμείς; Συγκεντρωθήκαμε σ' ένα μικρό παρκάκι κοντά στο σχολειό. Κι από κει με τα πόδια γραμμή για το Πολυτεχνείο. Εκεί το άκουσα πρώτη φορά το τραγούδι, εκεί το τραγούδησα πρώτη φορά. Και ο κόσμος στα πεζοδρομια να χειροκροτά. Και να μην καταλαβαίνουμε ότι δεν ήταν για μας το χειροκρότημα. Ακόμη και όταν φτάσαμε στο στίχο για τους πρώτους νεκρούς... Μόνο καμαρώναμε που κάναμε τη δική μας μικρή επανάσταση.

Κι έπειτα ήρθαν και άλλα Πολυτεχνεία. Και το αληθινό Πολυτεχνείο πέρασε από τη μνήμη στην καρδιά. Και κλείστηκα και θάφτηκε. Και οι μνήμες ξεθώριασαν. Κι έγινε το Πολυτεχνείο πανηγύρι. Όπου αρκούσε να έχεις την κατάλληλη ηλικία για να το παίζεις αγωνιστής του Πολυτεχνείου. Και να εισπράττεις το χειροκρότημα...

Μνήμες και άλλες μνήμες και μια πληγή που διαρκώς ματώνει το Πολυτεχνείο. Για μας που τότε ήμασταν έφηβοι. Που δεν προλάβαμε να το ζήσουμε σε όλο του το μεγαλείο. Που κοιμηθήκαμε ανίδεοι στις 16 του Νοέμβρη. Ακούγοντας το σταθμό και το ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ. Και ξυπνήσαμε το πρωί και δεν ξέραμε τι έγινε. Γιατί βουβάθηκε ο σταθμός.

Κανείς ποτέ δεν ασχολήθηκε τόσα χρόνια με τη δική μου γενιά. Τους σημερινούς πενηντάρηδες. Όλων τα μάτια ήταν στραμμένα στη γενιά του Πολυτεχνείου. Στην αρχή με θαυμασμό. Ακόμη και με ζήλια. Ώσπου το μέτρο ξεπεράστηκε και φτάσαμε στην ύβρι. Και οι αγωνιστές ξέχασαν ποιοι ήταν κι άρχισαν την αγωνιστικότητά τους να ανταλλάζουν με ψήφους και οφίτσια.

Τώρα, σήμερα, το Πολυτεχνείο θέλοντας και μη μου φέρνει στο νου ετούτο το τραγούδι: