ΠΑΡΘΕΝΩ ΦΙΛΑ ΠΑΡΟΡΑΜΑ

Λουκιανιού οι νεκρικοί διάλογοι:

Χάροντα, Μένιππου & Ερμή

(Το βαρκάκι του Χάροντα φτάνει στην όχθη της Αχερουσίας. Οι νεκροί βγαίνουν ένας-ένας πληρώνουν το ναύλο τους (έναν οβολό) στον Χάροντα και χάνονται δεξιά. Τελευταίος βγαίνει ο Μένιππος, που πάει να φύγει χωρίς να πληρώσει. Ο Χάρος τον πιάνει από τον ώμο. )

ΧΑΡΟΣ: Κατέβαινε, βρε καταραμένε, τον ναύλο!
ΜΕΝΙΠ: Δε πα' να φωνάζεις Χάρε, όσο σ' αρέσει.
Χ: Πλέρωσε ρε σου λέω, για το ταξίδι που 'καμες!
Μ: Δε μπορείς να πάρεις από κάποιον που δεν έχει. *
Χ: Καλά! Υπάρχει κάποιος που να μην έχει έναν οβολό;
Μ: Αν είναι και κάνας άλλος, δε ξέρω. Εγώ πάντως δεν έχω.
Χ: Βρωμιάρη. Θα σε πάω στον Πλούτωνα, αν δε πληρώσεις.
Μ: Κι εγώ θα σου ρίξω μία με το κουπί και θα σου σπάσω το κρανίο.
Χ: Τζάμπα ταξίδεψες δηλαδής;
Μ: Ο Ερμής, που με κουβάλησε 'δω, να σε πλερώσει.
Ε: Θα 'πρεπε να πουληθώ ολάκερος αν ήταν να πλερώνω τους πεθαμένους.
Χ: Δε θα το κουνήσω στιγμή από κοντά σου.
Μ: Αν είν' έτσι, βγάλε όξω τη βάρκα και κάτσε. Μα δεν έχω μία! Τι θα πάρεις;
Χ: Δεν ήξερες ρε, πως έπρεπε να 'χεις το ναύλο;
Μ: Το 'ξερα και λοιπόν; Αφού δεν είχα μία, τι να 'κανα; Να μη πέθαινα;
Χ: Δηλαδή μόνο συ θα καυχιέσαι πως τη πέρασες τζάμπα;
Μ: Ε όχι και τζάμπα ρε μάγκα! Νερά έβγαζα, κουπί τράβηξα και μόνο 'γω απ' όλους, δεν έκλαιγα!
Χ: Αυτά δε περνάνε σε βαρκάρη! Πλέρωσε το ναύλο. Δε μπορεί να γίνει αλλιώς!
Μ: Ε τότε γύρνα με πίσω...
Χ: Ωραία τα λες. Να τις φάω κι από πάνω από τον Αιακό!
Μ: Ε τότε μη μου κολλάς.
Χ: Δείξε μου τι έχεις μες στο σακί;
Μ: Λούπινα. Θες λιγάκι; Κι ένα πρόσφωρο.
Χ: Από που μας κουβάλησες βρε Ερμή τούτο το κοπρόσκυλο; Το τι έλεγε στο ταξίδι δε περιγράφεται! Πείραζε και κορόϊδευε όλους τους άλλους κι ήταν ο μόνος που τραγουδούσε ενώ κείνοι θρηνούσανε.
Ε: Δε ξέρεις Χάρε ποιον είχες στη βάρκα; Τον Μένιππο! 'Ανθρωπος τελείως λεύτερος. Τίποτε δεν τονε νοιάζει!

Ο Μένιππος βρίσκει ευκαιρία που ο Χάρος μιλά με τον Ερμή και τη κοπανά...

Χ: Αχ και να σε πιάσω καμιά φορά...

Ακούγετ' η φωνή του Μένιππου από μακριά

Μ: Αν με πιάσεις φίλε μου. Δυο φορές δε μπορείς να με πιάσεις.

*γνωστή φράση που 'μεινε παροιμιώδης:

Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος!

"Η Δωδώνη και η Εφύρα, οι οποίες συνδέονται με πανάρχαιες λατρείες (2.500 π.Χ. ), αποτελούσαν τα δύο μεγάλα θρησκευτικά κέντρα της Θεσπρωτίας. Στη Δωδώνη το θεϊκό ζεύγος Δία - Διώνης, διαδέχθηκε τη λατρεία της ιερής βαλανιδιάς και μιας προελληνικής Μεγάλης Θεάς της γονιμότητας και της φύσης.

Η απώλεια της Δωδώνης από τους Μολοσσούς (5ος αι. π.Χ. ) οδήγησε στην ανάδειξη της Εφύρας. Εκεί τιμόταν η χθόνια Περσεφόνη που συνδεόταν με τον Κάτω Κόσμο και την νεκυομαντεία. Μία απελευθερωτική επιγραφή του 4ου π.Χ. αι. από τα Γίτανα πιστοποιεί επίσης τη λατρεία της Θέμιδος.

Κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους οι θρησκευτικές συνήθειες δε μεταβλήθηκαν. Την ίδια περίοδο σε ολόκληρη την Ήπειρο γνώρισε μεγάλη διάδοση η λατρεία της Αρτέμιδος.

Ο 4ος μεταχριστιανικός αιώνας θεωρείται γενικά η εποχή της επικράτησης του Χριστιανισμού στην Ήπειρο, μιας διαδικασίας που άρχισε ασφαλώς νωρίτερα, με κέντρο πιθανότατα τη Νικόπολη όπου και δίδαξε ο απόστολος Παύλος. Η Θεσπρωτία αποτέλεσε κέντρο της νέας θρησκείας στην ευρύτερη περιοχή, όπως αποδεικνύει η ίδρυση επισκοπικής έδρας στην Εύροια* (379 - 395 μ.Χ. )

Το αγροτικό ιερό

Στην περιοχή Κυρα - Παναγιά στην Παραμυθιά ήρθε στο φως μικρό αγροτικό ιερό με διάρκεια χρήσης από τα τέλη του 5ου αι. π.Χ. έως τον 1ο αι. μ.Χ. Οι εκατοντάδες των πήλινων γυναικείων ειδωλίων - αναθημάτων που αποκαλύφθηκαν μαρτυρούν τη λατρεία μιας θεότητας συνδεδεμένης με τη φύση και τη γονιμότητα της γης. Μοναδικό παράδειγμα ανδρικής μορφής αποτελεί ειδώλιο γενειοφόρου θεού.

Οι περισσότερες μορφές κρατούν προσφορές προς τη θεότητα, καρπούς, ζώα ή πτηνά. Ορισμένα ειδώλια φέρουν οπές ανάρτησης, λόγω της συνήθειας να τα κρεμούς στους τοίχους του ιερού και στα δέντρα γύρω από αυτό."