ΕΙΜΑΙ ΜΙΑ ΕΞΥΠΝΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ!

Αν και το θέμα μιλάει για έξυπνη Ελληνίδα, λέω να ξεκινήσω με ένα βίντεο κι ένα χιουμοριστικό τραγουδάκι για μια καμήλα που μασάει φύλλα:


Εγώ δυστυχώς δεν είμαι καμήλα. Ούτε μασάω φύλλα. Αν και λίαν προσφάτως άκουσα πως για ατομική μου χρήση θα μπορώ πλέον να καλλιεργώ διάφορα φύλλα, από εκείνα που όταν οι άνθρωποι τα δοκιμάζουν μαστουρώνουν και δεν καταλαβαίνουν τι τους γίνεται. Προς το παρόν όμως μόνο κανονικό τσιγαράκι καπνίζω, όπου τουλάχιστον επιτρέπεται σε τούτη τη χώρα που απαγορεύει το τσιγάρο αλλά σκέφτεται να αφήσει ελεύθερο το χασίς. Ποιος ξέρει; Ίσως αυτό να σημαίνει πράσινη ανάπτυξη... Αντί του γκρίζου καπνού των τσιγάρων να μασουλάμε πράσινα φυλλαράκια με ακόμη πιο έντονα αποτελέσματα. Πλην όμως δε θα μολύνουν το περιβάλλον!

Και ναι μεν δεν πρόκειται να τους κάνω το χατίρι, δεν είμαι καμήλα, το είπαμε, αλλά για το έξυπνη Ελληνίδα οφείλω να το παραδεχτώ. Είμαι που να μην ήμουνα. Από εκείνους τους ανθρώπους που περιγράφει το σχέδιο:

http://www.nqf.gov.gr/Default.aspx

Τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να αλλάξουν επάγγελμα. Πολύ πριν ονομαστεί το υπουργείο Παιδείας δια βίου μάθησης και κάνει η υπουργός τις δηλώσεις για την έξυπνη Ελλάδα που πιστεύει:

Άννα Διαμαντοπούλου
Υπουργός Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

Χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην απασχόληση:

Το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων.

«Πιστεύω βαθιά στην "Έξυπνη Ελλάδα". Στους ανθρώπους με δυνατότητες, προσόντα, δημιουργικότητα και πάθος, χαρακτηριστικά που μας βοήθησαν ως έθνος να αναμετρηθούμε με τεράστιες δυσκολίες και να τα καταφέρουμε.»

Αποστρέφομαι την "Ξύπνια Ελλάδα", τους καταφερτζήδες, τους "είμαι ό,τι δηλώνω", όσους θεωρούν "μαγκιά" την ήσσονα προσπάθεια, τον ελάχιστο κόπο, την κοροϊδία του κράτους και των άλλων.

Η πάλη ανάμεσα στην "Έξυπνη" και στην "Ξύπνια" Ελλάδα είναι συνεχής και πότε η πλάστιγγα γέρνει προς τη μια και πότε προς την άλλη πλευρά. Στην παρούσα συγκυρία η ενίσχυση και η εδραίωση της "Έξυπνης Ελλάδας" είναι μονόδρομος. Για να εδραιωθεί δε φτάνουν μόνο η δημιουργικότητα, η επινοητικότητα και το πάθος της φυλής. Χρειάζονται επίσης οργάνωση, υπομονή και επιμονή, συστηματική δουλειά και κανόνες, προϋποθέσεις που δεν υπήρξαν τα ισχυρά μας σημεία.

Στην εδραίωση της "Έξυπνης Ελλάδας" οι ικανότητες και οι γνώσεις των πολιτών - Ελλήνων και ξένων - αποκτούν κυρίαρχη θέση. Είναι το αναπτυξιακό μας κεφάλαιο και ο βασικότερος τομέας στον οποίο η κυβέρνηση οφείλει να επενδύσει για να εξασφαλίσει ένα αισιόδοξο μέλλον. Από τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες των πολιτών, από την εξοικείωσή τους με τις νέες τεχνολογίες, από τη δυνατότητά τους να αξιοποιούν τις νέες ευκαιρίες και να παράγουν πλούτο και καινοτομία κρίνεται η επιβίωση της χώρας και η βελτίωση της προσωπικής θέσης κάθε πολίτη.

Η αναβάθμιση των προσόντων και των δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί βασικό συντελεστή του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας. Αυτό προϋποθέτει ένα σύγχρονο και υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα, διαπερατό, κοινωνικά δίκαιο, ευέλικτο και ικανό να ανταποκριθεί τόσο σε πολιτικούς και κοινωνικούς στόχους όσο και στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Προϋποθέτει επίσης τη δημιουργία αξιόπιστης και ελκυστικής τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, η οποία θα εξασφαλίζει στους αποφοίτους της ικανοποιητικό επίπεδο γενικών γνώσεων και ολοκληρωμένη τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, σε τομείς αιχμής που δίνουν διέξοδο στην απασχόληση. Τέλος, προϋποθέτει ένα ευρύ δίκτυο διά βίου μάθησης, το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα συνέχισης της εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλους τους πολίτες, καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους, ανάλογα με τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τις επαγγελματικές ανάγκες τους.

Η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας είναι το σημείο στο οποίο τέμνονται οι πολιτικές απασχόλησης με τις πολιτικές εκπαίδευσης. Εδώ και χρόνια, η σχέση εκπαίδευσης και απασχόλησης αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων που διεξάγονται πότε τεκμηριωμένα και με επιχειρήματα και πότε στη βάση ιδεολογικής πόλωσης και μανιχαϊστικών απλουστεύσεων. Είναι σαφές ότι η εκπαίδευση και η μόρφωση δε συνδέονται αποκλειστικά και δεν υπηρετούν δουλικά τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Η Παιδεία, που είναι αποτέλεσμα τόσο του οργανωμένου συστήματος εκπαίδευσης, όσο και προσωπικής προσπάθειας και καλλιέργειας είναι κάτι πολύ ευρύτερο από την επαγγελματική κατάρτιση που στοχεύει πράγματι στην παροχή συγκεκριμένων γνώσεων και δεξιοτήτων που θα χρησιμοποιηθούν σε ένα δεδομένο εργασιακό περιβάλλον. Ένα καλό υπόβαθρο γενικής παιδείας αποτελεί το θεμέλιο για μια ολοκληρωμένη ζωή αλλά και βασική προϋπόθεση για εκπαιδευτική και επαγγελματική ανέλιξη. Η Γενική Παιδεία, τα Εθνικά Προσόντα, η αναγνώριση και η πιστοποίησή τους είναι το μεγάλο στοίχημα.

Είναι προφανές ότι σε περιβάλλον αυξανόμενης ανεργίας και οικονομικής ύφεσης - και ειδικά σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον με χαμηλά ημερομίσθια - η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ εκπαίδευσης και εργασίας αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Από τις σημαντικότερες προσπάθειες σε αυτή την κατεύθυνση, είναι η συγκρότηση Εθνικού Πλαισίου Προσόντων και η αντιστοίχηση του με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων. Μέσω του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων αποτυπώνονται τα προσόντα όλων των πολιτών, δηλ. οι γνώσεις τους, οι δεξιότητες και οι ικανότητές τους, αναγνωρίζονται, πιστοποιούνται, όπου χρειάζεται, και καθίστανται διαφανή προς όλους. Δίνεται η δυνατότητα έτσι στους Έλληνες πολίτες, εφόσον το επιθυμούν, να συνδέσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκτούν στη διάρκεια της ζωής τους με τις ανάγκες της συνεχώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας και να διεκδικήσουν με ίσους όρους θέσεις εργασίας και στην ενωμένη Ευρώπη. Είναι η διαδικασία που προωθεί και επιβραβεύει την "Έξυπνη Ελλάδα".

Είναι επίσης η ευκαιρία για τη χώρα να βάλει τάξη στο άναρχο πεδίο των κάθε λογής βεβαιώσεων και πιστοποιητικών που απονέμονται από ποικίλους φορείς και μέσα από διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας να καταστήσει σαφή και συγκρίσιμα τα προσόντα των Ελλήνων πολιτών. Είναι γνωστό άλλωστε, ότι η χώρα μας δαπανά κάθε χρόνο τεράστια ποσά τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δημόσιους πόρους στην εκπαίδευση και κατάρτιση, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από αυτές και χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα. Είναι λοιπόν και η διαδικασία που βάζει τέλος στο "είμαι ό,τι δηλώνω" και αποδυναμώνει την "Ξύπνια Ελλάδα". Άλλωστε, η θέσπιση ενιαίου πλαισίου ποιότητας, όπως προωθείται από το υπουργείο Παιδείας, του π3, αποσκοπεί ακριβώς στην αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών σε ένα άναρχο πεδίο. Είναι, τέλος, μοναδική ευκαιρία να σταματήσουμε την αυθαιρεσία που επικρατεί στα διπλώματα και στα προσόντα, στα επαγγελματικά δικαιώματα και στις άδειες άσκησης επαγγελμάτων και να τα εντάξουμε σε ένα συνεκτικό πλαίσιο με ενιαίους και αποδεκτούς από όλους κανόνες.

Με αρκετή καθυστέρηση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ξεκινήσαμε αρχές του 2010 τη διαδικασία συγκρότησης Εθνικού Πλαισίου Προσόντων με μια ανοιχτή και πολύμηνη διαβούλευση. Το Σεπτέμβριο του 2010 ψηφίστηκε ο Ν.3879/2010 για την "Ανάπτυξη της διά βίου μάθησης και άλλες διατάξεις" που προβλέπει τη θεσμική κατοχύρωσή του καθώς και τη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων (Ε.Ο.Π.Π.). Ο Ε.Ο.Π.Π. έχει την ευθύνη να φέρει σε πέρας αυτό το εξαιρετικά απαιτητικό έργο σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης όλων των βαθμίδων, φορείς διαπίστευσης και πιστοποίησης, κοινωνικούς εταίρους). Ο Ε.Ο.Π.Π. μαζί με το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Δομών Διά βίου Μάθησης (Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.) και το Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.ΚΕ.Π.) δρουν συμπληρωματικά ώστε να διασφαλίζουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες εκπαίδευσης, κατάρτισης και συμβουλευτικής, οι οποίες οδηγούν σε αναγνωρισμένα και πιστοποιημένα προσόντα.

Το εγχείρημα της συγκρότησης Εθνικού Πλαισίου Προσόντων είναι ένα τιτάνιο έργο. Στόχος μας είναι πολίτες με γνώσεις και επαγγελματίες με προσόντα.

Το έργο αυτό απαιτεί από όλους μας αλλαγή σκέψης και προσέγγισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, απομάκρυνση από το "φορεοκεντρικό" μοντέλο εκπαίδευσης, από συντεχνιακές αντιλήψεις, από επαγγελματικούς εγωισμούς, από μανιχαϊστικές αντιλήψεις. Απαιτεί από όλους τους εμπλεκόμενους οργάνωση, σχεδιασμό, συστηματική δουλειά και κυρίως πνεύμα συνεργασίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Είμαι πεπεισμένη πως θα τα καταφέρουμε, γιατί η κοινωνία είναι ώριμη, η κυβέρνηση αποφασισμένη και όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουμε γνώμονα το συλλογικό συμφέρον. Η αναρχία και η λογική του "είμαι ό,τι δηλώνω" είναι απολύτως καταστροφική για τους σωστούς επαγγελματίες, για την οικονομία, για την αγορά εργασίας, για την παιδεία.

Και σε ποιους απευθύνεται αυτό το πρόγραμμα της έξυπνης Ελλάδας:

• Σε εκπαιδευόμενους και εργαζόμενους που επιθυμούν να αλλάξουν εκπαιδευτική διαδρομή ή θέση εργασίας ή να μετακινηθούν εντός και εκτός συνόρων.

• Σε παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης.

• Σε εργοδότες.

Ε, λοιπόν να 'το! Τι σας έλεγα; Είμαι κι εγώ μια έξυπνη Ελληνίδα!

Και μάλιστα πανέξυπνη. Γιατί αυτό που τώρα η χώρα μου θεσμοθετεί, εγώ το έκανα 30 χρόνια νωρίτερα. Μάλλον θα αγνοούν την περίπτωσή μου, αλλιώς θα με είχαν πάρει για μασκότ και ζωντανό παράδειγμα προς...

Προς τι; Θα εξηγήσω τις λεπτομέρειες και ο καθείς ας κρίνει. Αν είναι για μίμηση ή για αποφυγή.

Έβγαλε το λύκειο στα 1977. Σε κατοπινές εποχές θα την έλεγαν σπασικλάκι και φυτό. Δεν ήξερε τι θα πει πάρτι, δεν πήγε ούτε μία φορά σινεμά με τις φιλενάδες της. Σχολείο - σπίτι η διαδρομή της και στις τελευταίες τάξεις προστέθηκε και το φροντιστήριο. Πολυτεχνείο ήθελε να δώσει. Της άρεσαν τα μαθηματικά, 19 και 20 οι βαθμοί της. Μα της εξήγησαν πως τα καλά κορίτσια δεν είναι πρέπον να εργάζονται σε γιαπιά. Καλύτερα θα της ταίριαζε γιατρός. Και δη παιδίατρος. Και τους άκουσε. Άκουγε πάντα τους μεγάλους. Τα καλά παιδιά ακούνε και δε λένε ποτέ όχι. Ακόμη και όταν πρέπει να γίνουν γιατροί ενώ τα νοσοκομεία τους φέρνουν αναγούλα.

Έδωσε λοιπόν Ιατρική. Με ποσοστό επιτυχίας ο ένας στους δέκα. Την ίδια χρονιά που τα κακά παιδιά ήξεραν από πριν τα θέματα. Και μπορεί κανείς να μην πιστέψει το περιστατικό, αλλά είναι απόλυτα αληθές, τη μέρα που έγραφε ανθρωποβιολογία, στη Σιβιτανίδειο, και λίγα μόλις λεπτά πριν εκφωνηθούν οι δέκα ερωτήσεις του θέματος, σηκώνεται ένας συνυποψήφιος και λέει:

- "Ρε μαλάκες τι ήρθατε να κάνετε εδώ;"

Και έπιασε μετά και είπε και τις δέκα ερωτήσεις που θα έμπαιναν. Να αποδείξει στους άλλους πως καμιά ελπίδα επιτυχίας δεν έχουν. Γέλασαν οι άλλοι, οι ανίδεοι. Το γέλιο κόπηκε μόνο όταν μπήκαν οι επιτηρητές και άρχισε η εκφώνηση. Ίδιες ερωτήσεις και με την ίδια σειρά. Κάτσε τώρα εσύ και γράψε.

Δεν πέρασε. Για τρεις μονάδες. Κι αντί για Ιατρική κατέληξε στη Φυσιοθεραπεία των ΚΑΤΕΕ. Από δήμαρχος κλητήρας; Δεν πήγε. Η μοναδική που δεν πήγε, την ενημέρωσε η κολλητή που είχε περάσει στο ίδιο τμήμα. Ούτε για να γραφτεί. Κι ούτε ν' ακούσει για Ρουμανία. Που πήγαν οι άλλες κολλητές που την πάτησαν με τον ίδιο τρόπο. Κι όσα όχι δεν είχε πει ως τότε, τα ξεφούρνισε όλα μαζί. Όπως ο Βεζούβιος που κοιμάται εκατοντάδες χρόνια και μετά κάνει το μεγάλο μπαμ.

- Θα γίνω ναυτικός, δήλωσε.

Και κόντεψε να στείλει με εγκεφαλικό τους γονείς της. Κορίτσι πράμα να πάει στα καράβια;

Πήγε. Με εξετάσεις στη σχολή εμποροπλοιάρχων. Αυτή τη φορά διαρροή δεν υπήρξε. Ποιος ηλίθιος νοιάζεται να γίνει ναυτικός; Να θαλασσοπνίγεται και να φεύγει μήνες από το σπίτι του; Πέρασε δεύτερη. Σιγά μη δεν περνούσε. Μαθηματικά - φυσική ζητούσαν. Της έδωσαν και γαλόνια. Υπαρχηγός σχολής.

- Έτσι ξεγελάνε το κοριτσάκια του κόσμου, τρίριξε η μάνα σαν είδε τα χρυσά σειρήτια...

Την επόμενη χρονιά μια μικρή χρυσή άγκυρα στόλισε και το άλλο μανίκι της στολής. Παράσημο ναυτικών προσόντων για τις επιδόσεις στα μαθήματα. Της άρεσαν τα μαθήματα της εμποροπλοιάρχων. Και πιότερο η ναυτιλία. Μαθηματικά κι εδώ. Και μάλιστα τριγωνομετρία, η λατρεμένη της. Μαθηματικά και στις φορτώσεις. Και φυσική μπόλικη. Κάπου βοήθησαν και οι γνώσεις από το φροντιστήριο για την Ιατρική. Ο καπετάνιος πρέπει να ξέρει καλά πρώτες βοήθειες. Μα περισσότερο απ' όλα της άρεσε η νέα αίσθηση της ελευθερίας.

Έπειτα καράβια. Φορτηγά και γκαζάδικα. Από τον Περσικό στην Ευρώπη. Και λιμάνια. Φυσικά και μισθός. Καλός μισθός. Η ανταμοιβή για όσα τραβάς ανάμεσα ουρανό και θάλασσα. Εκείνη πάλι την κατάβρισκε ακριβώς από τούτο, το ανάμεσα ουρανό και θάλασσα. Ρουφούσε ιώδιο και πλημμύριζε ευτυχία.

Δυο χρόνια κράτησε ο παράδεισος. Μετά ανέβηκε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Και ξέσπασε η μεγάλη ανεργία. Πρώτες που πετάχτηκαν από τα καράβια οι γυναίκες φυσικά. Βγήκε κι εκείνη. Έκλαψε, χτυπήθηκε. Δουλειά πουθενά.

Τι κάνει τότε ένας "έξυπνος" άνθρωπος; Δεν ξέρω να σας πω για τους έξυπνους. Μόνο για τους άνεργους ναυτικούς που τρώνε όλα τα έτοιμα και καράβι δε βρίσκουν. Αλλάζουν επάγγελμα. Χιλιάδες ναυτικοί άλλαξαν τότε επάγγελμα. Γυναίκες και άντρες. 120.000 ήταν οι Έλληνες ναυτικοί στις αρχές του 80, λιγότεροι από 20.000 σήμερα. Πιάσε ρώτα τους μισούς ταξιτζήδες. Ναυτικοί θα σου πουν ήταν κάποτε.

Εκείνη προτίμησε το δια βίου μάθηση. Πριν ακόμη ανακαλύψουν οι πολιτικοί της χώρας τον όρο. Σπουδές ξανά. Και στο άλλο άκρο. Παιδαγωγική ακαδημία. Ό,τι είχε ανάγκη η πατρίδα. Ποιος ρωτάει τι έχεις ανάγκη εσύ;

Τρία χρόνια αναπληρώτρια. Με τρεις κι εξήντα και τα καλοκαίρια άνεργη. Μετά ήρθε ο διορισμός. Και μετά όσα κάνει ένας καλός εκπαιδευτικός. Τέρμα οι ανοησίες και οι επαναστάσεις. Τα κεφάλια κάτω και διαβάζουμε, πάμε σεμινάρια, μετεκπαίδευση, επιμόρφωση... Γέμισε το συρτάρι χαρτιά. Βεβαιώσεις, πτυχία, διπλώματα και παπλώματα, ακόμη και εύφημες μνείες δια την καλήν εκτέλεσιν των καθηκόντων. Τι τα θες τι τα γυρεύεις; Όταν τα πρώτα χρόνια της ζωής σου είσαι το καλό παιδί, δύσκολο να απαλλαγείς απ' αυτό.

Γέμισε και ο φάκελος μόρια. Δε στάθηκε "έξυπνη". Ούτε καν για διευθύντρια σχολείου δεν πήγε. Έβλεπε τους άλλους, τους κολλητούς, να ανεβαίνουν. Πρώτα στο γραφείο του σχολείου, μετά και στου συμβούλου. Κάποιοι γιατί ήταν πραγματικά έξυπνοι. Με το σπαθί τους. Κι άλλοι, οι περισσότεροι, γιατί ήταν πιο ξύπνιοι από τους άλλους. Η Ελλάδα η έξυπνη και η άλλη Ελλάδα, η ξύπνια, που λέει τώρα η υπουργός.

Τι όμως σημαίνει έξυπνος στ' αλήθεια;

Ένας δάσκαλος μόνο βρέθηκε στα τόσα χρόνια σπουδών να της το εξηγήσει. Στην πρώην ναυτικό και νυν δασκάλα. Ο έξω από τον ύπνο, της είπε. Αυτό σημαίνει ετυμολογικά. Και ύπνος είναι η λήθη, το αντίθετο της α - λήθειας. Της λήθης που σε βυθίζει η Μέριμνα. Κι έπειτα έπιασε εκείνος ο Δάσκαλος, με το Δ κεφαλαίο, και διηγήθηκε τον παλιό μύθο για τη Μέριμνα.* Και το ανθρωπάκι που έπλασε από πηλό. Ώσπου ήρθε ο Δίας και του έδωσε πνοή ζωής. Homo το βάφτισαν, από το humus που σημαίνει γη, αφού από χώμα το έφτιαξαν.

Και μεγάλωσε και απλώθηκε εκείνο το πρώτο ανθρωπάκι. Κι έγινε homo sapiens. Μα ο σοφός δάσκαλος επέμενε πως είναι homo σάπιος. *

«Είμαστε όλοι γραμμένοι του θανάτου.»

«Ο Παν για τους έλληνες εσυμβόλιζε τη ριπή του πόθου μέσα στη φύση. … εικόνιζε τη Λιβιδώ της φύσης… Καθρέφτιζε το απροσμάχητο κράτος της ορμής για ζωϊκό γίγνεσθαι και nasci σε βάθος μέγα. …
Ο θάνατος του Πανός, μαζί με τον αφανισμό του κλασικού κόσμου, εβούλοταν να σημάνει και το θάνατο του ανθρώπου που τον έπλασε η φυσική αγωγή.

Πεθαίνοντας η αρχαιότητα πέθανε και ο φυσικός άνθρωπος. Ο νέος άνθρωπος που αναδύθηκε με το χριστιανισμό, και αργότερα με τον πολιτισμό της Ευρώπης, είναι αφύσικος, κατά την έννοια ότι η σχέση του δεν είναι με τη φύση αλλά με τον εαυτό του.»

«Η αιτία είναι ότι τα παιδιά μας γεννιούνται λευκά σαν το νωπό χιόνι, και οι ενήλικοι εμείς τα βουτάμε στην κολυμπήθρα της παιδείας γιομάτη κατράμι και πίσσα. Κιόλας με τα έξι του χρόνια το γέννημα κατάντησε έκτρωμα.»

«Η αιτία είναι ότι οι μάζες στέκουνται αταλαίπωρες στη ζήτηση της αλήθειας, και ορμούν να λαβαίνουν έτοιμη την κάλπικη γνώση… Ότι οι πολλοί είναι τεμπέληδες και βλάκες… Ότι ο όχλος είναι ανόσιος και φοβερός… Τι homo sapiens πια, τι homo σάπιος. Δεν έχεις να διαλέξεις.

Η αιτία είναι ότι οι άνθρωποι ζητούν μονόπαντα την αιώνια άνοιξη και την αιώνια γιορτή. Και ολοχρονικίς λησμονούν, που στο σχέδιο είναι τυπωμένο να θητεύει κανείς και στο χειμώνα, και να ζεύεται το ζυγό τις εργάσιμες μέρες. Τα όντα τα γεννάει το άπειρο, και χρεωστούν να ξαναγυρίσουν στη φθορά, σύμφωνα με το νόμο της Ανάγκης, και το στοχασμό του Αναξίμανδρου.»

Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα, κεφάλαιο "Πέθανε ο θεός"

Δε λυπάται καθόλου η πρώην ναυτικός και νυν δασκάλα που στα πενήντα της πια δεν ελίχθηκε έξυπνα. Και παρέμεινε στην τάξη μια απλή δασκάλα. Λυπάται μόνο που εκείνος ο σοφός δάσκαλος, ο Δημήτρης Λιαντίνης, έφυγε νωρίς. Την 1η Ιουνίου 1998. Πάνε δεκατρία χρόνια. Και όμως προέβλεψε το δράμα της ξύπνιας Ελλάδας. Και το είπε έγκλημα σε βάρος της αθώας νέας γενεάς. Ένα έγκλημα που τον σκότωσε. Αυτοθέλητα και σε ένδειξη υψίστης διαμαρτυρίας.

Ο Λιαντίνης, που το πρώτο του βιβλίο ήταν ένα ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, κι ήταν κι ο ίδιος ο πιο έξυπνος άνθρωπος που συνάντησα ποτέ, δε μίλησε για μάθηση δια βίου. Δε στάθηκε τόσο ξύπνιος... Εκείνος μας μύησε στην αγωγή της ακμής. * Και πώς εμείς οι δάσκαλοι μπορούμε να κάνουμε τον άνθρωπο, άνθρωπο! Δεν ήταν μια δική του εφεύρεση, ένα προσωπικό του μοντέλο παιδείας. Μα το δοκιμασμένο σύστημα αγωγής της αρχαίας Ελλάδας. Και μάλιστα της εποχής που η χώρα μας άστραψε στο στερέωμα ως πρότυπο κλασικό. Ο αντίποδας του σημερινού οικτρού της εαυτού.

Και μας μίλησε επίσης για το ιδεώδες του εσθλού. Όχι για του έξυπνου ούτε και για τους βλάκες. Κι εσθλός είναι εκείνος που γίνεται ο αληθινός εαυτός του. Ο πραγματικός, ο όντας με την παρμενίδεια σημασία του όρου. Ένας αγώνας που ξεκινά από τη μέρα που γεννιέσαι και τελειώνει την ώρα που πεθαίνεις. Δια βίου.

Άλλο όμως αυτό, η ολοζωής προσπάθεια να γίνεις άνθρωπος, κι άλλο μια ζωή να εκπαιδεύεσαι και να επανεκπαιδεύεσαι για να πετύχεις τι; Να γίνεις ένα καλολαδωμένο εξάρτημα μιας μηχανής που ούτως ή άλλως την έχουν μοντάρει λάθος. Όσο λάθος είναι ο σημερινός τρόπος ζωής.

Και δε θα αλλάξει το μοτίβο. Όσο αντί για τον άνθρωπο μας απασχολεί το μηχάνημα. Κι όσο οι δικές του ανάγκες καθορίζουν τη ζωή των ανθρώπων. Ένα νέο χρυσό μοσχάρι προσκυνάμε. Ένα είδωλο. Κι ενώ οι άνθρωποι χρεοκοπούν και η ανεργία σπάει κάθε μέρα και νέο ρεκόρ, ήδη κοντεύουμε τους 1.000.000 ανέργους και σύντομα οι ενεργοί εργαζόμενοι της χώρας θα είναι λιγότεροι από τους άλλους, εμείς κοιτάμε να πιάσουμε νέους στόχους για να μη χρεοκοπήσει η ... οικονομία!

Σ' αυτό το σύστημα οικονομίας προκρίθηκε τώρα να διοριστούν 600 εκπαιδευτικοί και διπλάσιοι ακριβώς ειδικοί φρουροί. Κι αν δε φτάνουν οι νέοι της χώρας για ειδικοί φρουροί, ποιος ξέρει, ίσως χρειαστεί να επανεκπαιδεύσουμε μερικούς νέους εκπαιδευτικούς. Αυτή και η απόδειξη του τι μας ενδιαφέρει περισσότερο. Αν είναι η παιδεία ο κινητήριος μοχλός της ανάπτυξης ή ο εξαναγκασμός των ανθρώπων να υπηρετούν το σύστημα.

Όσο για μένα, που με τα δεδομένα της εποχής θεωρούμαι ένας έξυπνος άνθρωπος που έκανε την έξυπνη αλλαγή στη ζωή του, και άλλαξε επάγγελμα, θα ήθελα να είμαι βλάκας. Να μη βλέπω και να μην καταλαβαίνω τι γίνεται και πού τραβάμε. Γιατί μονάχα όποιος κοιμάται με τα τσαρούχια δεν το βλέπει.

Αλί και τρισαλί σε όποιον σήμερα είναι έξυπνος. Γιατί ταυτόχρονα είναι και βαθύτατα δυστυχισμένος. Και βλέπει τον κόσμο με το δακρυσμένο γέλιο του Ομήρου.

Ναι, μια κάποια λύση θα είναι εκείνα τα φυλλαράκια που πλέον ελεύθερα θα καλλιεργούνται δι' ατομικήν χρήσιν. Να τα μασάμε αργά αργά και χαμπάρι να μην παίρνουμε απ' όσα περνάμε. Και ως άτομα και ως λαός. Κι όχι να βουρκώνει σαν εμένα κάθε που βλέπω θάλασσα. Ψιθυρίζοντας τους στίχους του ποιητή:



Εγώ, η "έξυπνη" που αναγκάστηκα ν' αφήσω ό,τι πολύ αγάπησα.

Κι ένα μόνο με παρηγορεί, ένα με κρατάει. Τα μάτια των παιδιών. Θάλασσες είναι και αυτά.*

Αλλιώς θα έτρεχα από τους πρώτους να μασήσω φύλλα. Για το χατίρι τους και μόνο παραμένω ξύπνια. Και ακοίμητη. Για να μην περάσουν, όσο μπορώ, όσα πέρασα εγώ. Και τόσοι άλλοι. Πληρώνοντας τις εξυπνάδες άλλων... Και τουλάχιστον τούτο: Να μην τους πιάνουν κορόιδα οι άλλοι. Και να μην εκμεταλλεύονται την όποια εξυπνάδα τους. Να μην καταπίνουν δολώματα και δέλεαρ και μοναχοί τους ν' αποφασίζουν πού θα ξοδέψουν το χάρισμα της φύσης. Αδιαφορώντας παγερά για τους όποιους "έξυπνους" και τα όποια οφίτσια. Εκτός από το ένα και μοναδικό που κάνει τον άνθρωπο άνθρωπο: Την ανθρωπιά!

Καλό μας ξημέρωμα!

(ή μήπως πρέπει να πω: εξημέρωμα;;; )

____________________

* "Μέριμνα" - Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα, σελ 89
"homo σάπιος" - ό.π. σελ. 222
"αγωγή της ακμής" - Δ. Λιαντίνης, Homo Educandus
"θάλασσες" - Σύμφωνα με τους Προσωκρατικούς η θάλασσα ήταν φτιαγμένη από δάκρυα...