Περί ημερίδων και σεμιναρίων για εκπαιδευτικούς και τους δασκάλους των δασκάλων

Οι πιο δύσκολοι μαθητές στον κόσμο είναι οι ίδιοι οι δάσκαλοι. Και το θέμα έχει την εξήγησή του. Ξεκινώντας από τον εφιάλτη στην κουζίνα και φτάνοντας στον κάθε ειδικό, από γιατρό μέχρι κομμώτρια που θα χρειαστεί να πάρει από άλλους υπηρεσίες που ο ίδιος προσφέρει. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους δασκάλους. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο. Είτε είναι καλοί οι ίδιοι στη δουλειά τους, είτε μέτριοι είτε και κακοί ακόμη.

Εξάλλου είναι γνωστό πως και ως γονείς οι εκπαιδευτικοί είναι οι πλέον δύστροποι και οι πρώτοι που θα αμφισβητήσουν το δάσκαλο του παιδιού τους. Έτσι και παρά τις διατάξεις των σχετικών εγκυκλίων ακόμη και σήμερα βρίσκεις τάξεις που ο δάσκαλος έχει στο τμήμα του και το παιδί του. Δεν εμπιστεύεται κανέναν άλλο να του μάθει γράμματα!

Αλλά και όταν ο ίδιος ο εκπαιδευτικός κληθεί να καθίσει στο θρανίο και να επιμορφωθεί βγάζει όλη την παραξενιά του κόσμου απέναντι σε όποιον σταθεί στην "έδρα".  Περιμένει το τέλειο. Και τον ιδανικό δάσκαλο δασκάλων. Μπορεί όμως να υπάρξει ένα τέτοιο μοντέλο;

Στα 26 χρόνια που εργάζομαι λίγες ήταν οι φορές που συνάντησα πραγματικά χαρισματικούς ανθρώπους σε τέτοιο πόστο. Κορυφαίος, το έχω κατ' επανάληψη γράψει στο διαδίκτυο, ο Δημήτρης Λιαντίνης. Με χάρισμα φυσικό στη διδασκαλία.


Ακόμη όμως και ένας Λιαντίνης είχε τους φανατικούς μαθητές του αλλά και φανατικούς εχθρούς. Το διαπίστωσα μάλιστα με τα ίδια μου τα μάτια την τελευταία φορά που τον είδα. Πρέπει να ήταν 6 Νοέμβρη του 1996. Στο Μαράσλειο. Εγώ πήγα ως παλιά του μαθήτρια να τον ακούσω για μια ακόμη φορά, από τεράστιο θαυμασμό, και την ίδια μέρα στο Μαράσλειο γινόταν διαδήλωση εναντίον του και ξεσηκωμός μερίδας μετεκπαιδευομένων που ζητούσαν εξοργισμένοι την άμεση απομάκρυνση του Λιαντίνη από τα διδακτικά του καθήκοντα.

Και πέρα από το Λιαντίνη με συγκίνηση έχω να θυμάμαι δασκάλους δασκάλων όπως: ο Φανούρης Βώρος, ο Πασσάκος, ο Φίλιας, ο Τσαρδάκης, ο Καδής, ο Ματσαγγούρας, η Αγραφιώτη ακόμη και η Γκενάκου, στο αντικείμενό της καλή ήταν και αυτή. Άνθρωποι που κατείχαν πλέρια το αντικείμενο που δίδασκαν αλλά και το πώς θα το διδάξουν. Και όλοι τους καθηγητές σε διάφορες σχολές για δασκάλους.

Άλλο τόσο έχω δυστυχώς να θυμάμαι και τους αντίποδες. Εκείνους που δεν ήξεραν τι τους γίνεται ή ήταν παντελώς ανίκανοι να διδάξουν σε άλλους τις γνώσεις τους. Ονόματα όμως δε θα πω. Για λόγους λεπτότητας αλλά και γιατί δεν έχει κανένα νόημα προσωπικά να εκθέσεις κάποιον.

Οι δάσκαλοι όμως δεν επιμορφώνονται μόνο σε σχολές. Επιμορφώνονται και κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στο σχολείο με σεμινάρια, ημερίδες, ενδοσχολικές διαδικασίες. Εκεί υπεύθυνος της επιμόρφωσης είναι συνήθως  ο σχολικός σύμβουλος. Και έχω και από σχολικούς συμβούλους να θυμάμαι λαμπρές περιπτώσεις.

Σε ατομικό επίπεδο δεν ξεχνώ τον κ. Τεμπέλη. Παρά το όνομα ήταν ένας από τους πλέον εργατικούς δασκάλους που πέρασαν από τα πρότυπα της Ραλλείου κι εκεί τον γνώρισα πρώτη φορά ως σπουδάστρια της Ακαδημίας. Αργότερα, που έγινε σχολικός σύμβουλος, με βοήθησε αφάνταστα με όσα μου δίδαξε κατά τις επισκέψεις στην τάξη μου. Ήταν πρακτικός άνθρωπος ο Τεμπέλης. Ερχόταν, έβλεπε την τάξη, έβγαζε τα συμπεράσματά του πού "πονάει" ο δάσκαλος και μετά του έδινε ιδέες και λύσεις πώς θα βελτιωθεί. Ακόμη και εποπτικό υλικό κουβάλαγε. Το χρησιμοποιούσε διδάσκοντας ο ίδιος τα παιδιά, να δεις πώς, και μετά σου εξηγούσε και τις λεπτομέρειες να το φτιάξεις και ο ίδιος.

Αργότερα συνάντησα την κ. Καβούρη. Ήταν κι εκείνη με τους φακέλους της εξοπλισμένη και το υλικό της μα ήταν και χαρισματική σε παιδαγωγικά προβλήματα. Της έστειλα θυμάμαι μια φορά αναφορά για μαθησιακά προβλήματα στην τάξη. Ένα βαρβάτο υπερκινητικό σύνδρομο που ξεπερνούσε τις δυνάμεις μου και τις γνώσεις μου. Η Καβούρη δε βιάστηκε να απαντήσει. Κι έλεγα κι εγώ πως δεν έδωσε σημασία. Αμ δε. Ήταν από τους ανθρώπους που δε βιάζονται και τα κάνουν όλα με σύστημα και μέθοδο. Έτσι, ένα μήνα περίπου αργότερα, φτάνει η ανακοίνωση για ένα σεμινάριο μόνο για όσους δασκάλους είχαν υπερκινητικό σύνδρομο στην τάξη. Για όσους δηλαδή πραγματικά ενδιαφέρονταν να μάθουν τι είναι το σύνδρομο αυτό και πώς να το αντιμετωπίσουν.

Πουθενά στο χαρτί δεν έγραφε: Υποχρεωτική παρουσία! Ή πως οι διευθυντές θα σημειώσουν απουσίες. Ούτε εσύ κι εσύ πρέπει να έρθεις. Απλά να δηλώσεις στο σχολείο σου πως ενδιαφέρεσαι για το σεμινάριο. Τίποτε άλλο.

Μαζευτήκαμε θυμάμαι καμιά εικοσαριά συνάδελφοι από Νέα Σμύρνη και Παλαιό Φάληρο. Προλόγισε η Καβούρη και μετά παρέδωσε τη σκυτάλη στην αρμόδια για το θέμα. Συνάδελφο της περιφέρειας που είχε κάνει μεταπτυχιακό στο υπερκινητικό σύνδρομο.

Δε θυμάμαι να έχω κάνει ωραιότερο σεμινάριο. Όχι μπλα μπλα και θεωρίες ανεφάρμοστες. Κι όχι αναλύσεις από ξερόλες που ιδέα δεν έχουν από τον αληθινό χώρο εργασίας του εκπαιδευτικού. Όχι όμως και ανερμάτιστες κουβέντες καφενείου. Μέτρο. Αυτό χρειάζεται. Και αγαστή συνύπαρξη εμπειρίας και γνώσης θεωρητικής.

Και φυσικά αναπτύχθηκε και πλούσιος διάλογος από κάτω αφού όσοι παίρναμε μέρος είχαμε ήδη έρθει σε επαφή με το πρόβλημα και σε κάποιο βαθμό ο καθένας είχε αναζητήσει και τρόπους χειρισμού.

Πετούσα γυρίζοντας στο σχολείο. Πλέον αισθανόμουνα γεμάτες τις μπαταρίες μου να αντιμετωπίσω με τον καλύτερο τρόπο την πολύ δύσκολη περίπτωση υπερκινητικού συνδρόμου. Και ήταν απόλαυση να δοκιμάζω όσα έμαθα.

Να σημειώσω ότι ένας παχουλός φάκελος με υλικό παραδόθηκε σε όσους παρακολουθήσαμε το σεμινάριο, με άρθρα και οδηγίες για το θέμα. Τον είχε επιμεληθεί η ίδια η σύμβουλος με ιδιαίτερο μεράκι. Όπως όλα της...

Αλλά και μετά το σεμινάριο ένιωθα τη ματιά της κοντά μου. Πριν καν της εξηγήσω τα τι και τα πώς, έβλεπε εκείνη μια δραστηριότητα στο ιστολόγιο της τάξης ή στο εφημεριδάκι μας, και κατέφθανε ενθαρρυντική επιστολή της στο σχολείο.

Δεν ήμουνα μόνη. Ήταν πάντα εκεί κι εκείνη. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό.

Αλλά και επί της ουσίας επενέβαινε προς τη διεύθυνση του σχολείου, τους άλλους διδάσκοντες, συνεργαζόταν με τους γονείς.

Μια ακόμη περίπτωση σχολικού συμβούλου που με εντυπωσίασε με τις μεθόδους του ήταν ο Παναγιώτης Χαλάτσης. Στη Νέα Σμύρνη και αυτός. Ο Χαλάτσης ήταν ο πλέον θεωρητικός στο είδος του. Καθηγητής ο ίδιος στο Πάντειο, κατείχε σε βάθος ζητήματα κοινωνιολογίας και μπορούσε και μόνος του να τα αναπτύξει στους δασκάλους της περιφέρειάς του. Το απέφευγε όμως. Προτιμούσε να καλεί ειδικούς. Και μάλιστα τους καλύτερους.

Όμως έκανε και κάτι ακόμη σημαντικό. Δεν επέλεγε ένα ζήτημα στην τύχη. Διάλεγε ένα καυτό πρόβλημα, αληθινό πρόβλημα, από τα σχολεία της περιοχής. Κάτι που φρόντιζε να ενδιαφέρει τους πολλούς.

Στην αρχή της ημερίδας γινόταν η θεωρητική προσέγγιση. Από δυο - τρεις διαφορετικούς ομιλητές και από διάφορες σκοπιές. Κατόπιν μας μοίραζε φύλλο εργασίας και μοιραζόμασταν σε ομάδες. Εκεί αναλάμβανε ρόλο ο ίδιος ο Χαλάτσης. Επιδεικνύοντας έμπρακτα το ρόλο του δασκάλου την ώρα της ομαδοσυνεργατικής.

Στο τέλος η κάθε ομάδα παρουσίαζε από μικροφώνου τα πορίσματά της και ακολουθούσε σχολιασμός. Και από μας, και από τους ειδικούς και το σύμβουλο.

Ήταν τέτοια η ποιότητα των σεμιναρίων που οργάνωνε ο Παναγιώτης Χαλάτσης, που έφτανε η ώρα 2, τέλειωνε το εργασιακό μας ωράριο, κι εμείς δεν ξεκολλούσαμε από τις καρέκλες. Θέλαμε κι άλλο!

Παρόμοια μπορώ να θυμηθώ και άλλα σεμινάρια από άλλους συμβούλους που διοργανώνονταν σε συνεργασία με κάποιο εξειδικευμένο κέντρο. Πχ στο εργοστάσιο εποπτικών μέσων στο Μοσχάτο. Τυπική και μόνο η παρουσία του συμβούλου εκεί και με ελεύθερη συμμετοχή για όποιον εκπαιδευτικό ενδιαφερόταν.

Ή ακόμη η μέθοδος της ομαδοσυνεργατικής...  Σε κάποιο αμφιθέατρο γειτονικής περιοχής και σε συνεργασία σχολικών συμβούλων από τα πέριξ. Ομιλητής ο Ματσαγγούρας, ο πλέον αρμόδιος για το ζήτημα.

Και βέβαια τα σεμινάρια της περιβαλλοντικής στο ΚΠΕ Αργυρούπολης. Πάλι με αίτηση συμμετοχής των ενδιαφερομένων συναδέλφων και όχι με τη διαταγή της υποχρέωσης.

Στο τελευταίο, στο ΚΠΕ Αργυρούπολης, φρόντιζαν πάντα και για την κατάλληλη υποδοχή των επιμορφούμενων. Φάκελος με υλικό για όλους αλλά και μπουφές με καφεδάκι και βουτήματα. Απλά πραγματάκια που κάνουν ανθρώπινες τις συνθήκες και όποιον συμμετέχει να αισθάνεται άνετα.

Σαφώς και έχω να θυμάμαι και πολλές αρνητικές στιγμές. Μα ειλικρινά δεν έχει νόημα να τις αναφέρω καν. Παρά μόνο να αποκομίζω συμπεράσματα και να τα κρατώ ως παραδείγματα προς αποφυγή στη διδακτική μου πράξη. Από την άποψη αυτή είναι πολύ χρήσιμα και αυτά. Να μαθαίνουμε δηλαδή βιωματικά τι πρέπει να αποφεύγουμε ως δάσκαλοι. Όσα ακριβώς και εμείς δεν ανεχόμαστε να μας κάνουν.

Το άκρον άωτον βέβαια μου συνέβη στο σεμινάριο της Β - Πληροφορικής. Αφενός ήταν ο μπαμπούλας των απουσιών. Αφετέρου ο άθλιος χώρος. Και τα εις αθλία κατάσταση μηχανήματα. Τίποτε δε δούλευε εκεί μέσα. Και το χειρότερο; Ο δάσκαλος που δεν ήξερε αυτό που δίδασκε. Που βαριόταν που ζούσε. Ερχόταν καθυστερημένος  και μας σχόλαγε νωρίτερα από το κανονικό, τρώγοντάς μας το διάλειμμα δήθεν και καλά πως το κάνει για μας. Να πάμε νωρίτερα σπίτια μας...  

Επιπλέον στρίμωχνε όποιον ήξερε πέντε πράγματα να παρουσιάσει εκείνος στους συναδέλφους όσα ο ίδιος ή δεν ήξερε ή βαριόταν να ετοιμάσει. Τελικά ό,τι μάθαμε ήταν όσα με την αλληλοδιδακτική μοιραστήκαμε ή και τελείως μόνοι μας.

Άσε την ανεκδιήγητη ανοργανωσιά του και την τσαπατσουλιά του. Πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένοι. Κανένα πρόγραμμα, κανένα σύστημα. Ότι θυμόταν και χαιρόταν.

Δεν άντεξα και τον ρώτησα γιατί το κάνει όλο αυτό. Αφού δεν το έχει. Και δικαιολογήθηκε πως έχει δάνειο για το σπίτι και πρέπει να βγάλει τα έξοδα!!!