Η ιστορία της πόλης μου (δραματοποιημένη )

Πριν δύο χρόνια είχαμε αναλάβει το πρόγραμμα "Η ιστορία της πόλης μου".

Είχα ανεβάσει το power point με την ιστορία της Ηγουμενίτσας αλλά εκτός από αυτό υπάρχει και μία δραματοποιημένη αφήγηση της ιστορίας της πόλης, που οι μαθητές είχαν παρουσιάσει. Σκέφτηκα να τη δημοσιοποιήσω γιατί περιέχει αρκετές πληροφορίες για την Ηγουμενίτσα και συμπληρώνει το power point. " Κάλλιο αργά παρά ποτέ"

Ένας μαθητής κάνει βόλτες πάνω κάτω στη σκηνή.
ΜΑΘΗΤΗΣ Α: (στα παιδιά)
Είναι εδώ κάποιος κύριος(όνομα μαθητή) ;
Σηκώνεται από την καρέκλα
ΜΑΘΗΤΗΣ Α
Σου έχω εδώ σ’ αυτόν τον φάκελο την ιστορία που μου ζήτησες
ΜΑΘΗΤΗΣ Β
Εννοείς την ιστορία της Ηγουμενίτσας; Άντε και είχα αρχίσει ν’ ανησυχώ! Πρέπει να αρχίσω την παρουσίαση
ΜΑΘΗΤΗΣ Α
Βάλε εδώ μια υπογραφή και η ιστορία είναι όλη δική σου
(Ακούγεται μουσική ηπειρώτικη, σιγά)
Ο μαθητής ανοίγει το φάκελο
ΜΑΘΗΤΗΣ Β
Απ’ότι καταλάβατε έχω εδώ σ’ αυτό το φάκελο όλη την ιστορία της πόλης μας. Μην τρομάζετε στο άκουσμα της λέξης ιστορίας. Για ένα μικρό ταξίδι πρόκειται. Ώρα να ξεκινήσουμε

ΜΑΘΗΤΗΣ Γ
Θα ξεκινήσεις χωρίς εμένα; Λοιπόν αρχίζουμε

Η πόλη μας είναι κτισμένη σε μια όμορφη θέση.Πίσω της έχει ένα καταπράσινο βουνό και μπροστά της μια βαθυγάλανη θάλασσα. Δεν έχει παλιά χτίσματα, ούτε μνημεία.

Αν και « έρημος λιμήν» κατά την αρχαιότητα έχει όμως κι αυτή την ιστορία της.
Πρώτα –πρώτα να σας τη συστήσω. Ο κύριος Αραβαντινός έχει το λόγο(βγαίνει ένας μαθητής)

« Γουμενίτζα ήτοι Ηγουμενίτζα – Λιμήν της Θεσπρωτίας και φρούριον αξιόλογον εκ των πολέμων της Βενετίας και Τουρκίας αναφέρεται δε υπάρχουσα προ του έτους 1350».

Ο κύριος Φώτιος Οικονόμου έχει διαφορετική άποψη: (άλλος μαθητής)

« Έλαβε την ονομασίαν πιθανώς ή από τον Ηγούμενον παλαιάς μονής κειμένης εις το Ν. μέρος της πόλεως ή από την μετοίκησιν εις αυτήν νομάδων κατοίκων του οικισμού Γκούμανη.»

Μήπως όμως να πιστέψουμε τον κύριο Στέφανο Μπέττη;(άλλος μαθητής)

«το όνομα Ηγουμενίτσα προέρχεται από τη σλαβική ονομασία γκούμενα = αλώνι. <γουμενίτσα=μικρό αλώνι< από το 14ο αι Ηγουμενίτσα εξελληνισμένο»

Και τώρα ας δούμε τον τόπο

Μια μαθήτρια βγαίνει και κρατάει μια πινακίδα που γράφε

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Πριν από χιλιάδες χρόνια σε τούτο δω τον τόπο κατοίκησαν εκεί κοντά στον Κάτω Καλαμά οι πρώτοι –πρώτοι άνθρωποι
Από τότε πολλά φύλα κατοίκησαν τον τόπο .
Το πιο γνωστό όμως αρχαίο φύλο ήταν οι Θεσπρωτοί, οι οποίοι λένε ότι ήταν απόγονοι των Πελασγών ή του Δευκαλίωνα και της Πύρρας από τους οποίους γεννήθηκε ο Έλλην. Οι Θεσπρωτοί στα χρόνια του Χαλκού είναι κυρίαρχοι σε όλη την περιοχή που ονομάζεται Ήπειρος.

Ένας κλάδος τους μάλιστα οι Έλλοπες, Ελλοί, Σελλοί κατοικούν στη Δωδώνη και αναφέρονται ως ιερείς στο Μαντείο της Δωδώνης. Από εδώ , τη Θεσπρωτία, λένε ότι πέρασε ο Οδυσσέας και πήγε στο μαντείο της Δωδώνης.

Αλλά και ο γιος του Αχιλλέα ο Νεοπτόλεμος μαζί με τη γυναίκα του Έκτορα Ανδρομάχη έκτισαν την πόλη Ίλιο και στήσαν το σπιτικό τους. Εδώ γεννήθηκε ο γιος τους ο Μολοσσός, γενάρχης των Μολοσσών . Οι Μολοσσοί κυριάρχησαν στην Ήπειρο εκτοπίζοντας τους Θεσπρωτούς στα Β.Δ.. Αυτό έγινε τον 5ο αι. π.Χ. . Έναν αιώνα αργότερα οι Θεσπρωτοί ενώνονται και δημιουργούν το Κοινόν των Θεσπρωτών , ΘΕΣΠΡΩΤΑΝ , με πολιτικό κέντρο αρχικά την Ελέα και μετά τα Γίτανα

Αργότερα μαζί με τους άλλους Ηπειρώτες συγκροτούν το Κοινόν των Ηπειρωτών, ΗΠΕΙΡΩΤΑΝ, με αρχηγό τον Πύρρο.

Περνούν δύο μαθητές. Ο ένας κρατάει έναν τενεκέ λαδιού και ο άλλος ένα χαρτόνι που γράφει ΧΩΡΙ

ΜΑΘΗΤΗΣ Δ
Εντάξει παιδιά ! το Λαδοχώρι...Το καταλάβαμε...Ήρθαν τα άγρια να διώξουν τα ήμερα( τους σπρώχνει)
Τη στιγμή που φεύγουν αυτοί , μπαίνει ένας μαθητής από τη αντίθετη κατεύθυνση με μια πινακίδα που γράφει

ΡΩΜΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΜΑΘΗΤΗΣ Δ
Στα χρόνια της Ρωμαϊκής επέκτασης ο Αιμίλιος Παύλος ισοπέδωσε 70 πόλεις της Ηπείρου και υποδούλωσε αιχμαλωτίζοντας τους κατοίκους . Η Θεσπρωτία ερήμωσε.

Όταν επικράτησαν παντού οι Ρωμαίοι και επιβλήθηκε η Ρωμαϊκή ειρήνη(Pax Romana) ένα χρόνο μετά τη γέννηση του Χριστού ένας αρκετά μεγάλος οικισμός δημιουργείται στον κόλπο της Ηγουμενίτσας., στο Λαδοχώρι.

ΛΑΔΟΧΩΡΙ

Το Λαδοχώρι ήταν πάνω στο ρωμαϊκό παραλιακό δρόμο που συνέδεε το Δυρράχιο μέσω Απολλωνίας-Αυλώνας-Ωρικού-Βουθρωτού-Λαδοχωρίου με τη Νικόπολη. Η ζωή του οικισμού εκτείνεται από το 2ο μ.Χ. αι. έως τα βυζαντινά χρόνια. Ο οικισμός όμως ακμάζει κατά τον 3ο αι. μ.Χ. Αγροτικές εγκαταστάσεις και οι επαύλεις των ρωμαίων αποίκων μαρτυρούν τον πλούτο των κατοίκων του. Ο οικισμός επέζησε μέχρι τα μέσα του 6ου αι.μ.Χ. οπότε λεηλατείται και καταστρέφεται από τις επιδρομές των Γότθων.

΄Αλλος μαθητής εμφανίζεται με πινακίδα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΜΑΘΗΤΗΣ Ε

Στα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας η Θεσπρωτία γίνεται « Θέμα της Παλαιοβενετίας ή Βαγενετίας» από την ομώνυμη πόλη που θεωρούνταν πρωτεύουσα του και που ορισμένοι τοποθετούν στο σημερινό Παλαιόκαστρο.
Γότθοι, Βάνδαλοι, Άβαροι Βούλγαροι , Σλάβοι αφήνουν τα σημάδια τους στην περιοχή. Κάποιοι μάλιστα από τους Σλάβους εγκαθίστανται στη Θεσπρωτία . Όσοι δεν εκδιώχτηκαν , αφομοιώθηκαν ή εκχριστιανίστηκαν.

Στην περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204 , τα παράλια της Θεσπρωτίας δόθηκαν στους Βενετούς, στους οποίους ο Μιχαήλ Άγγελος έδωσε την υψιλή κυριότητα. Αργότερα εκδίωξε τους Βενετούς.

Αυτή την περίοδο η βυζαντινή τέχνη τελειοποιήθηκε και κτίσθηκαν περίτεχνες εκκλησιές και μοναστήρια όπως η μονή Ραγίου(1200μ.Χ.) που καταστρέφεται το 1725 από τους Οθωμανούς και ξανακτίζεται το 1866..

Στα χρόνια του Μιχαήλ Γ΄του Άγγελου κτίζεται η μονή Γηρομερίου, υπαγόταν κατευθείαν στο Πατριαρχείο και το 1911 λειτουργούσε ιερατική σχολή

Το 1294 η Ηγουμενίτσα μαζί με το Βουθρωτό και τα Σύβοτα δόθηκαν από τον Δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρο ως προίκα στην κόρη του Θαμάρ για τον γάμο της με τον πρίγκηπα Φίλιππο Ανδεγαυό του Τάραντα.

Τον 14ο αι. οι Ενετοί κατέλαβαν τα παράλια της Θεσπρωτίας δημιουργώντας βάσεις στη Σαγιάδα, το Φανάρι και την Πάργα..Έτσι για πολλούς αιώνες τα παράκτια της Θεσπρωτίας αποτελούσαν φυλάκια των Ενετών και πύλη εισόδου στην Ηπειρωτική Ελλάδα.

ΜΑΘΗΤΗΣ Ε Κι έτσι φτάνουμε


Η Θεσπρωτία λόγω των ενετικών φρουρίων αντιστάθηκε στους Οθωμανούς και γι’ αυτό οδηγήθηκε κατά ένα μέρος σε βίαιο εξισλαμισμό και στη συνέχεια στον εξαλβανισμό λόγω της σημαντικής θέσης των Αλβανών στο σύστημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΤ

Αρχές 20ου αι.(πινακίδα)

Φανταστείτε την Ηγουμενίτσα ένα μικρό και ασήμαντο χωριό υποδουλωμένο ακόμα στους Τούρκους. Να όμως που οι αλλαγές στην οθωμανική αυτοκρατορία θα επηρεάσουν αυτό το μικρό χωριό

1908: Επανάσταση Νεοτούρκων . Στο θρόνο ανεβαίνει ο Πρίγκηπας Ρεσάτ και είναι ο νέος Σουλτάνος . Αυτός αλλάζει το όνομα της πόλης . Έτσι από Ηγουμενίτσα γίνεται Ρεσαντιέ. Από τότε η πόλη αρχίζει να οργανώνεται . Μέχρι τότε ήταν ένα μικρό επίνειο της Γράβας στο οποίο άραζαν μικρά καΐκια και βάρκες, είχε ένα μικρό Τελωνείο, απέναντι από το σημερινό Διοικητήριο και δίπλα του ένα καφενεδάκι, που έπιναν τον καφέ τους οι διερχόμενοι για το Μαργαρίτι και τα γύρω χωριά, και έπαιζαν ζάρια οι τζογαδόροι.

ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΤ
Ο Χαμίτ Μπέης του Γραικοχωρίου νόμιζε ότι αυτή η περιοχή διαθέτει ένα σπουδαίο κόλπο που μπορεί να γίνει σημαντικό λιμάνι. Ήδη ο τουρκικός στόλος τον χρησιμοποιεί για να αγκυροβολούν τα πλοία . Σκέφτηκε να ιδρύσει μια πόλη δίπλα σ’ αυτό και να γίνει πρωτεύουσα όλης της περιοχής. Όμως έπρεπε να ξεκινήσει από την αρχή, γιατί δεν είχε ούτε κτίρια ούτε ανθρώπους

ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΤ

Πράγματι , ο Χαμίτ Μπέης πήρε τίτλους ιδιοκτησίας για την παραλιακή έκταση που περικλείνεται μεταξύ των οδών 8ης Δεκεμβρίου, Εθνικής Αντίστασης, Ελευθερίου Βενιζέλου , Κύπρου και 8ης Δεκεμβρίου και

* έβαλε σ’ αυτήν τα πρώτα θεμέλια της καινούριας πρωτεύουσας χτίζοντας ένα μακροσκελές χτίριο σε σχήμα Γάμμα που άρχιζε από την 8η Δεκεμβρίου, Εθνικής Αντιστάσης, Ελευθερίου Βενιζέλου μέχρι τη Γρηγορίου Λαμπράκη, και αποτελείτο από ισόγεια καταστήματα για πολλές χρήσεις, καθώς και εστιατόριο και φούρνο, και έναν όροφο, από γραφεία και δωμάτια ύπνου και ένα ξενοδοχείο επί της Ελευθερίου Βενιζέλου, επάνω από το εστιατόριο και φούρνο.

* Εν τω μεταξύ το 1909 ο Ρεσάτ Πασάς ψήφισε το σύνταγμα το περιβόητο «Χουριέτ» με το οποίο κατοχυρώνονταν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες του χριστιανικού πληθυσμού και δίνονταν αμνηστία σε ορισμένα αδικήματα.

* Την ίδια χρονιά ο Χαμίτ Μπέης είχε αποπερατώσει το κτιριακό συγκρότημα, και είχαν εγκατασταθεί σ’αυτό οι πρώτοι έμποροι επαγγελματίες, οι οποίοι και αποτέλεσαν τους πρώτους εποίκους της πόλης

(άλλος μαθητής) Εκείνοι που είχαν το θάρρος και την προνοητικότητα να εγκατασταθούν επαγγελματικά στη Ρεσαντιέ...ήταν :

1. ο Γιάννης Σάρρας και ο Γιάννης Πήλιος από το Καστρί
2. ο Δημοσθένης Πράσσος, ο Μπάρμπα Δήμος και ο Μπάρμπα Χρήστος από τη Ζίτσα
3. ο Γιάννο Σπυρόπουλος από την Πεστάνη
4. ο Περικλής Πανταζής από τα Ζαγοροχώρια
5. ο Μήτρο Μιχαλάς από τη Γράββα
6. ο Ηλίας Γιάννο Ντούσης από το Γκραικοχώρι
ένας φούρναρης από το Κοκκινολιθάρι κ.α, οι οποίοι όμως δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν μεγάλη συνέχεια

ΜΑΘΗΤΗΣ

Το Διοικητήριο

Τότε ακριβώς ο Σουλτάνος αποφάσισε και την ανέγερση Διοικητηρίου για τη στέγαση όλων των υπηρεσιών της καινούριας πρωτεύουσας.

Καινούρια παραχώρηση της έκτασης εκεί που βρίσκεται σήμερα το Νομαρχιακό Μέγαρο Θεσπρωτίας.
Τα σχέδια και τη μελέτη τα ανέθεσε σε Αυστριακούς Μηχανικούς και την ανέγερση σε Κερκυραίους τεχνίτες με αρχιτεχνίτη κάποιον Σαμπουράκη...

....Οι εργασίες ανέγερσης άρχισαν με εντατικό ρυθμό, η δε κατασκευή ήταν λιθόκτιστη, με χοντρούς τοίχους από πελεκητή πέτρα και ασβέστη με προοπτική ανέγερσης πρώτου και δεύτερου ορόφου. Οι εργασίες.....προχώρησαν με ικανοποιητικό ρυθμό. Μέχρι το 1912, είχαν κατορθώσει να το θεμελιώσουν, να τελειώσουν την τοιχοποιία του ισογείου, να συνεχίσουν και την θεμελίωση και τοιχοποιία του πρώτου ορόφου, που προς την πίσω πλευρά ήταν ισόγειος και μεγαλύτερος σε επιφάνεια.

ΜΑΘΗΤΗΣ

Αρκετά παιδιά , αρκετά φτάσαμε στο 1913 , τη χρονιά της απελευθέρωσης. Η κτιριακή κατάσταση της Ηγουμενίτσας βρισκόταν σ’ αυτό το σημείο και η αγορά της είχε λίγα εμπορικά και λίγα επαγγέλματα της εποχής

Όλοι πίστευαν ότι φεύγοντας οι Τούρκοι κάτι καλύτερο θα ερχόταν στην πόλη. Η ελληνική κυβέρνηση όμως το μόνο που έκανε ήταν να ξαναδώσει στην πόλη το όνομά της, Ηγουμενίτσα και να ιδρύσει Αστυνομικό Τμήμα. Πολύ λίγα ! Δεν υπήρχαν σχέδια ούτε για την ανάπτυξη της πόλης αλλά ούτε και για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών της.

Αφού δεν υπήρχε καμιά κρατική βοήθεια , ορισμένοι ιδιώτες αποφάσισαν να δράσουν. Προερχόμενοι από γειτονικές περιοχές ήρθαν στην πόλη και ξεκίνησαν μια νέα ζωή αποτελώντας μέχρι το 1920 την πρώτη σημαντική κοινωνική και οικονομική μονάδα της Ηγουμενίτσας

ΜΑΘΗΤΗΣ

(Νεότερα χρόνια)

Το 1920 έρχονται και εγκαθίστανται στην πόλη Βλάχοι

* η πολυμελής οικογένεια των Πιτουλαίων, που ζούσε και αυτή νομαδική ζωή, με κοπάδια πρόβατα, με μεγάλες εκτάσεις από χειμαδιά στην Παραμυθιά, Μαργαρίτι και Ηγουμενίτσα, με άλογα, φοράδες και μουλάρια και με πολλούς τσοπαναραίους, αποφάσισε να εγκατασταθεί και αυτή στην Ηγουμενίτσα και να αστικοποιηθεί.

* Για την εγκατάσταση τους αγόρασαν μια πολύ μεγάλη έκταση, δεξιά της οδού Κύπρου και απέναντι από το σημερινό Γυμνάσιο στην οποία έχτισαν σε μόνιμες βάσεις τις καλύβες τους

* Το 1925 η οικογένεια Πιτούλη, ....αγόρασε από τον Χαμίτ Μπέη όλα τα ακίνητα της πόλης που ήταν τότε ιδιοκτησία του, οπότε η οικογένεια των Πιτουλαίων έγινε ιδιοκτήτρια των περισσοτέρων κτισμάτων της Ηγουμενίτσας.

* Κατά το ίδιο διάστημα η οικογένεια των Πιτουλαίων αστικοποιήθηκε. Τις καλύβες τις αντικατέστησε με ένα θαυμάσιο σε αρχιτεκτονική εμφάνιση και μέγεθος μέγαρο για την άνετη και με σύγχρονες εγκαταστάσεις κατοίκηση της πολυμελούς οικογένειας της, σπούδασε τα παιδιά της , και διατηρώντας τις κτηνοτροφικές επιχειρήσεις δημιούργησε εμπορικές επιχειρήσεις και την επιχείρηση κοινής ωφέλειας με ηλεκτροπαραγωγικό εργοστάσιο για τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης.

* Κατά το ίδιο διάστημα η Ηγουμενίτσα είχε αρχίσει να κεντρίζει το ενδιαφέρον των σκηνιτών Βλάχων, μερικοί των οποίων σκέφτηκαν, να εγκαταλείψουν τη νομαδική τους ζωή και να αποχτήσουν στην καινούρια πόλη μόνιμη τουλάχιστον κατοικία

Οι πρώτοι που το έκαναν πράξη, ήταν ο Ζήκας Μπέζας με τα παιδιά του Μίχο και Αντώνη, που εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη θέση που είναι χτισμένα σήμερα τα σπίτια τους

ΜΑΘΗΤΗΣ

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, η Ελληνική Κυβέρνηση......έφερε στην Ηγουμενίτσα από την Κέρκυρα 20 περίπου προσφυγικές οικογένειες, τις οποίες, μετά από μια δύσκολη και με άθλιες συνθήκες διαβίωση στο Γκραικοχώρι, που είχαν κατασκηνώσει προσωρινά, τις αποκατάστησε μετά από τρία χρόνια, στον Προσφυγικό Συνοικισμό που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της σημερινής οδού Πάργας, σε δίδυμα ισόγεια σπίτια , που τους έφτιασε το Κράτος και τους μοίρασε με κλήρο (φωτογραφιες)

Αυτοί που εγκαταστάθηκαν στον προσφυγικό συνοικισμό, ήταν όλοι επαγγελματίες, έμποροι, αρκετοί από αυτούς στις πατρίδες τους ήταν ευκατάστατοι και είχαν δημιουργικό πνεύμα. Ήθελαν να αναπτύξουν τις δραστηριότητες τους και στη νέα πατρίδα αλλά δεν έβρισκαν καταστήματα για να ασκήσουν τα επαγγέλματά τους

Η ακροθαλασσιά τότε ήταν 10-12 μ. από τον παραλιακό δρόμο μέχρι τα κάγκελα του τελωνειακού χώρου . Σ΄αυτό το σημείο η Δημοτική Αρχή παραχώρησε χώρο στους πρόσφυγες. Τον μοίρασε σε οικόπεδα, τους έφτιαξε παράγκες και εγκατέστησε αυτούς που μπορούσαν να εξασκήσουν το όποιο επάγγελμα τους. Στην Ηγουμενίτσα πλέον είχε ενσωματωθεί και η Γράβα που τότε αριθμούσε 40 οικογένειες Μουσουλμάνων και 27 οικογένειες Χριστιανών

ΜΑΘΗΤΗΣ

Έρχεται όμως ο Β.Π.Π και φέρνει πολλές συμφορές στην πόλη

Η περιοχή υπέφερε από τα στρατεύματα κατοχής τα οποία κατέστρεψαν εντελώς την Ηγουμενίτσα σε συνεργασία με τους ντόπιους Αλβανοτσάμηδες. Η εκδίωξη τους μετά την απελευθέρωση έφερε ανακατατάξεις και νέους πληθυσμούς από τα ορεινά της Θεσπρωτίας και άλλα μέρη της Ελλάδας

ΜΑΘΗΤΗΣ

Ναι αλλά δεν μας είπες πως κυκλοφορούσαν , πως ταξίδευαν οι άνθρωποι της πόλης

ΜΑΘΗΤΗΣ

Ε , καλά μη βιάζεσαι τώρα ετοιμαζόμουν να το πω

* Αρχικά η συγκοινωνία με τα Γιάννενα γινόταν με τα πόδια και η μεταφορά των εμπορευμάτων με αγωγιάτες (κερατζήδες).

* το 1925 ζήτησαν να φτιαχτεί ένας αυτοκινητόδρομος που να συνδέει το λιμάνι Ηγουμενίτσας με τα Γιάννενα τα οποία εξυπηρετούνταν μόνο από το λιμάνι Πρέβεζας, που απείχε 100χιλ.

* Το 1928 η κυβέρνηση δέχτηκε να αξιοποιηθεί και το λιμάνι Ηγουμενίτσας, ενέκρινε τη χρηματοδότηση μελέτης για τη χάραξη, διάνοιξη και ολοκλήρωση του έργου με αρχική εντολή ο δρόμος μέχρι τη Βροσίνα να ακολουθούσε τον ρου του Καλαμά.

* Ο δρόμος παραδόθηκε στην κυκλοφορία το 1933, χαλικοστρωμένος και η μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων γινόταν με δύο κουρσάκια – κουβούκλια της εποχής και με δύο μικρά φορτηγά , η δε διαδρομή διαρκούσε τρεις με τρεισήμισυ ώρες.

* Επειδή όμως η Ηγουμενίτσα βρίσκεται σε καλή γεωγραφική θέση, έχει λιμάνι και είναι απέναντι από την Κέρκυρα, κίνησε το ενδιαφέρον των πλοιοκτητών, οι οποίοι στα δρομολόγια τους συμπεριέλαβαν και την Ηγουμενίτσα με προσέγγιση δύο φορές την εβδομάδα. Από την έλλειψη δε λιμενικών εγκαταστάσεων , η μεταφορά επιβατών γινόταν με βάρκες, των δε εμπορευμάτων, εκφόρτωση και φόρτωση, με μαούνες.

ΜΑΘΗΤΗΣ

Μέσα σε όλα αυτά όμως θα πρέπει να αναφέρουμε και το μεγάλο πρόβλημα της μετανάστευσης που σφράγισε τις δεκαετίες του 60’ και του 70’ κυρίως αλλά και αργότερα. Υπήρχε πολλή φτώχεια και πάρα πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν αλλού την τύχη τους και μια καλύτερη ζωή στην Αθήνα ή στη Γερμανία. Αυτό είχε αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη της πόλης.

ΜΑΘΗΤΗΣ

Και τι έχεις να μας πεις για την εικόνα της πόλης σήμερα; Πότε πήρε αυτή την τσιμεντένια μορφή; Γιατί δεν νομίζω να ήταν έτσι παλιά. Οι φωτογραφίες άλλα μας δείχνουν.

ΜΑΘΗΤΗΣ

Δυστυχώς τις δεκαετίες του 60’ και του 70 διάφοροι επενδυτές άλλαξαν την όψη της πόλης αρχίζοντας από τη διαμόρφωση του χώρου του λιμανιού και προχωρώντας στην τσιμεντοποίηση της πόλης . Αν κοιτάξετε γύρω γύρω την πόλη θα δείτε μεγάλες πολυκατοικίες έξι, επτά και οκτώ ορόφων, που της αφαιρούν μέρος της φυσικής ομορφιάς της αλλά και τη θέα στη θάλασσα. Και ξέρετε ποιο είναι το πιο ενοχλητικό; Το γεγονός ότι δεν αντέδρασε κανένας . Εκμεταλλεύτηκαν τη σταδιακή επέκταση του σχεδίου πόλης και έκτιζαν όπου ήθελαν χωρίς υποδομές και χωρίς προδιαγραφές ανάπτυξης μιας σύγχρονης πόλης.

ΜΑΘΗΤΗΣ
Καλά όλα αυτά που μας λες αλλά τι σχέση έχουν με τη ιστορία της πόλης;.

ΜΑΘΗΤΗΣ
Μα φίλε μου η ιστορία δεν είναι μόνο το παρελθόν είναι και το παρόν και το μέλλον. Και για αυτό είμαστε όλοι εμείς υπεύθυνοι γιατί εμείς το διαμορφώνουμε.

ΜΑΘΗΤΗΣ
Και τι πρέπει να κάνουμε εμείς για την πόλη;

ΜΑΘΗΤΗΣ
Πρώτα –πρώτα να την αγαπήσουμε και μετά να τη νοιαστούμε και να συμμετέχουμε στη διαμόρφωση του σήμερα και του αύριο. Ας μην τα περιμένουμε όλα από τους άλλους και κυρίως τους μεγάλους. Μπορούμε να βάλουμε ένα λιθαράκι στην ιστορία αυτής της πόλης για να μπορούμε να ζήσουμε ανθρώπινα εμείς αλλά να έχουν κάτι αξιόλογο να βρουν και οι επόμενες γενιές.


Βιβλιογραφία- Πηγές

1. Γιάννης Σάρρας, Η Θεσπρωτία διαμέσου των αιώνων , τομ. Α, Γ Κέντρο Ευρωπαϊκών Εκδόσεων Χάρη Πάτση, Αθήνα 1998
2. Τάσος Βασιάδης, Κώστας Λώμης, Εν Ηγουμενίτση....Ανθρώπινες σχέσεις
3. Παντελής Δ. Χίσσας, α) Αναδρομές στο χτες , στο σήμερα, στο αύριο, Ηγουμενίτσα 2002, β) Η Θεσπρωτία στο διάβα των αιώνων, Εφημ. Θεσπρωτική 15/7/1981 , γ) Η αξία της θέσης της Ηγουμενίτσας για την Ελλάδα και την Ευρώπη, εφημ. Θεσπρωτική 1999
4. Ν. Hammond, Ήπειρος, τομ. Α , Εκδόσεις Ηπειρωτικής Βιβλιοθήκης, Αθήναι 1971
5. Σπύρου Μουσελίμη, Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας, Γιάννινα 1980
6. Σπύρος Μελετζής, Φωτογραφίζοντας τη Θεσπρωτία, ΤΕΔΚ Ν. Θεσπρωτίας, 2004
7. www.igoumenitsa.gr
8. www.culture.gr
9. Φωτογραφίες από το διαδίκτυο και προσωπικό αρχείο Σοφίας Χατζηκυριάκου
10. Μουσική επένδυση του Power Point από το δίσκο του Σταμάτη Σπανουδάκη «Χωρίς Λόγια» και συγκεκριμένα τα κομμάτια Θάλασσα και Κύματα
11. Στην αρχή της αφήγησης ακούστηκε μουσική του Πέτρο Λούκα Χαλκιά από το δίσκο « Μοιρολόγια και γυρίσματα»

Πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία όλα αυτά. Ευχαριστούμε πολύ, Ofisofi, που τα μοιράστηκες μαζί μας.

Από σένα έμαθα τα πρώτα σοβαρά ιστορικά στοιχεία για την πόλη της Ηγουμενίτσας, πριν ακόμη εγκαταλείψω το κλεινόν άστυ και μετακομίσω εδώ, και πάλι χάρη σε σένα μαθαίνω καλύτερα αυτή την πόλη που πλέον ζω εδώ και ενάμιση χρόνο.

Μακάρι με τους μαθητές σας να παρουσιάσετε και πάλι αυτό το εξαιρετικό αφιέρωμα στην ιστορία της Ηγουμενίτσας.

Μήπως υπάρχει σε βίντεο η πρώτη παρουσίαση; Ρωτάω γιατί θα ήταν πραγματικά το καλύτερο υλικό που θα μπορούσαν να δουν όλα τα παιδιά αυτής της πόλης για να μάθουν την ιστορία του τόπου τους...

https://xarinpaideias.forumgreek.com/h8-page

Σ' αυτό το σύνδεσμο μπορείτε να δείτε και το power point που δημιούργησε η Ofisofi.

Υπάρχει κάτω και δεξιά στην οθόνη του βίντεο κουμπάκι για φουλ σκριν προβολή και μην ξεχάσετε να ανοίξετε τα ηχεία σας. Ένα μαγικό πεντάλεπτο που θα σας ξεναγήσει στη μικρή μα όμορφη Ηγουμενίτσα!

Η Ηγουμενίτσα με τα μάτια των άλλων.
Δώδεκα μικρά αποσπάσματα διαφόρων συγγραφέων , κατά κύριο λόγο Θεσπρωτών, με θέμα την Ηγουμενίτσα μαζί με φωτογραφίες είχαν αποτελέσει το υλικό για το ημερολόγιο που είχε κυκλοφορήσει πέρυσι ως ολοκλήρωση του προγράμματος
"Η ιστορία της πόλης μου."

α)Η Ηγουμενίτσα είναι γνωστή από το έτος 1285 ότε δόθηκε προίκα μαζί με το νησί των Συβότων και τον Βουθρωτό, από τον Μιχαήλ Β΄Δεσπότη της Ηπείρου, στο Φίλιππο, γιο του Καρόλου Β΄, αναφέρεται δε και σε χρυσόβουλο του Σέρβου Δεσπότη Συμεώνα Παλαιολόγου το 1361. Έκτοτε πέφτει στην αφάνεια ως το 1910 , οπότε παρουσιάζεται ως Ρεσάτ-γε στ’ όνομα του Σουλτάνου.
(Σπύρου Μουσελίμη : Θεσπρωτικοί περίπατοι)

β) Εντός της πόλης επί πευκοφυτευμένου λόφου σώζεται ερειπωμένο τουρκικό φρούριο το οποίο ανατινάχτηκε το 1685 από τους Ενετούς(Μοροζίνη) αφού μεταφέρθηκαν στην Κέρκυρα τα 12 κανόνια του.
(Σπύρος Μουσελίμης :Θεσπρωτικοί Περίπατοι )

γ) Το λιμάνι της Ηγουμενίτσας προσφέρει καλό αραξοβόλι στα πολεμικά πλοία, που οι άνεμοι τα εμποδίζουν να αγκυροβολήσουν στην Κέρκυρα, και είναι ένας βολικός σταθμός σ’ αυτούς που σε καιρό πολέμου κάνουν περιπολία στο κανάλι.
(Πουκεβίλ, Ταξίδια στην Ελλάδα, Ηπειρωτικά)

δ)Η Ηγουμενίτσα δεν έχει αρχαία ερείπια. Μήτε η Σκάλα Σαγιάδας έχει. Επισκέφτηκα μικρό φρούριο σε απόσταση μιας ώρας προς τα βόρεια απ’ αυτή, πάνω σε μια χερσόνησο, που παρέχει καλό καταφύγιο. μα το φρούριο είναι φτιαγμένο από στρογγυλόσχημες πέτρες και δεν είναι αρχαίο.....Ο Πύργος είναι ένας απόκρημνος ασβεστόλιθος, που έρχεται στην επιφάνεια της γης στη νότια πλευρά του ποταμού, περίπου 3, 5 χιλ.πάνω από το ποτάμι. Αύγουστος 1939
(HAMMOND, Ηπειρος)

ε)Το Αππία και το Εγνατία μάς ξυπνούσαν χαράματα με τις άγκυρες. Το Εγνατία ήταν άσπρο και ανοιχτό μπλε και το Αππία κίτρινο σ' όλη την καρίνα. Απ' την άνοιξη έφερναν πολύχρωμους τουρίστες με σακίδια. Στο πρώτο μας σπίτι στα Πλατάνια πλάι στη θάλασσα, τους χάζευα με τις ώρες να κάνουν οτο-στοπ.
(Σωτήρης Δημητρίου)

στ)Χάζευα και τους ψαράδες που απ' την αμμουδιά τραβούσαν τα δίχτυα και φώναζαν εν χορώ «ε-οπ», «ε-οπ». Στραφτάλιζαν τα φύκια, ολοκάθαρα, μολυβένια τα νερά. Οταν έφευγαν τα καράβια σφύριζαν σαν μεγεθυμένες καραμούζες. Φεύγαμε και μεις καμιά φορά μαζί τους, νοερά. Ο μικρός κόλπος της πόλης, μας ένωνε με όλα τα λιμάνια και τις θάλασσες της Γης
(Η Ηγουμενίτσα του Σωτήρη Δημητρίου)

ζ)«.......Το ταξίδι μεγάλο. Ψευτοκοιμόμαστε πια κι οι δύο. Σε μια στιγμή με σκουντάει. Κατάλαβα γιατί. Είχαμε περάσει την καμπή του κόλπου της Ηγουμενίτσας κι η πόλη φαινόταν σ’ όλο το εύρος της , φωτισμένη, ήσυχη.
Ένιωθα τη συγκίνηση του, γιατί είχα κι εγώ αγάπη γι’ αυτή την πόλη, με τα φιλικά απαλά βουνά, το δασάκι, μα κυρίως τη δίχως μνημεία, δίχως ξεχωριστή ιστορία.
Μια πόλη νεόχτιστη που χώνεψε διάφορους ανθρώπους . Κερκυραίους, Αρβανίτες, βουνίσιους, γύφτους, και τους ένωσε, τους έδωσε ρίζα. Λίγο πριν φτάσουμε στο σταθμό, μου δείχνει το σπίτι του . Ένα διώροφο κτίσμα, ασοβάτιστο....»
(Σωτήρης Δημητρίου: Ντιαλιθ’ ιμ, Χριστάκη )

η)2 Αυγούστου 1965. Καίεται ο τόπος από το λιοπύρι. Η αργατιά που δουλεύει στα έργα του ποτίσματος του κάμπου και την αποξήρανση των βάλτων, πολεμάει με το σκληρό χώμα. Χτυπάει με τη μύτη του κασμά και κείνος πετάζεται απάνου. Λες και βαρεί στο σίδερο. Άντρες και γυναίκες που τρέχει ο ίδρος ποτάμι, σαν τώρα για να βγήκαν από τη βύρα μαυρισμένες από την κάψα του ήλιου αναδεύονται στον αχνιασμένο κάμπο. Βάχτι μεσημέρι και η δουλειά μποτ........
(Σπύρου Γ. Μουσελίμη: Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας )

θ)Και τράβηξε την νύκτα κατ' ευθείαν εις την Ηπειρο στο σύνορο της Αλβανίας. Μόλις φτάσαμε εις την Ηγουμενίτσα μας εβγάλανε απ' το πλοίο…
Μόλις βγήκαμε έξω στην Ηγουμενίτσα , βλέπομε ότι στα χωριά δεν είναι κανένας. Τα μποστάνια και καρποφόρα δέντρα, όλα απάνω στο καρπό.
Αφού είδαμε που δεν είναι κανένας, όλοι οι πρόσφυγες σκορπιστήκαμε στα φαγώσιμα πράγματα.
Μερικοί μαζεύανε καρπούζια, πεπόνια, σταφύλια. Μερικοί αχλάδια, σύκα, ρόδια, διάφορα φαγώσιμα. Τα μαζεύαμε διότι η εποχή ήταν 20 Αυγούστου….
Τώρα που ήρθαμε εδώ, τι να κάνομεν, και τι θα φάμε, και που θα καθήσομε; Ούτε σπίτι, ούτε κτήματα έχομε. Που να πάμε;
(Θεόδωρος Δαλάκογλου, Αυτοβιογραφία Αναστάσιου Ασλάνογλου, πρόσφυγα από το Ενεχίλ Καππαδοκίας)

ι)«...Η Ομάδα Αναγνώρισης του ιππικού προπορευόταν απ’ το Απόσπασμα Λιούμπα. Κατέβαινε απ’ τα βουνά του Σουλίου. Νύχτα ήταν ακόμα όταν ο Μηνάς πήρε τη διαταγή προέλασης. Δρομολόγιο: Γραικοχώρι- Ηγουμενίτσα-Παραπόταμος-Φιλιάτες-Κώτσικα-Άγιοι Σαράντα. Σαν εφεδρεία έμεινε στην Αγία Μαρίνα το Τάγμα Φιλιατών.
Φτάσαν βράδυ στην Ηγουμενίτσα. Καιγόταν ακόμα. Φωτιά παντού. Κι εδώ κι εκεί, σε πέντ’ έξι μέρη. Καιγόταν το παζάρι, οι αποθήκες με το στάρι. Οι Ιταλοί μόλις την είχαν εγκαταλείψει για προέλαση προς το Φιλιάτι. Μια αναγνώριση προς Τσιφλίκι έφερε τους Ιταλούς καλά οχυρωμένους στον πόρο του Καλαμά. Έτσι, γύρισαν προς Νέα Σελεύκεια και από εκεί στην ακροθαλασσιά, μέσα στα καλάμια.»
(Σταυρούλα Δημητρίου: Η χώρα του κασσίτερου )

ια)«....Αυτά σκεφτόμουν πλησιάζοντας την πόλη –λιμάνι της Ηγουμενίτσας, ερχόμενος από τα Γιάννενα μέσω ενός φιδίσιου και κακού δρόμου που προσφέρει όμως ένα άθροισμα τοπίων, προς τις αποτομιές των θεσπρωτικών βουνών και των χαμηλών πετρότοπων που εκτείνονται έως πέρα στα σύνορα, στις εκβολές και στον θαυμάσιο υγροβιότοπο του Καλαμά και την πανέμορφη περιοχή της Σαγιαδας προς τα ΒΔ και προς την ιστορική Παραμυθιά προς τα νότια.
Ένα άθροισμα ηπειρωτικών τοπίων! Που δεν θυμίζει καμιά άλλη περιοχή. Υπάρχει εδώ και πουθενά αλλού.
Κι όμως αυτό το τοπίο σπάνια τραβάει την προσοχή του ταξιδιώτη. Γιατί η Ηγουμενίτσα και το φυσικά προστατευμένο λιμάνι της είναι μια « πύλη εισόδου» και αυτή την ψυχολογία καλλιεργεί.
Μπαίνεις στη χώρα και βιάζεσαι να φύγεις για τον προορισμό σου. Φεύγεις από τη χώρα και βιάζεσαι να μπεις στο πρώτο φέρι –μποτ. Τίποτα δεν σε κρατάει(κι είναι κρίμα!) , γιατί κανείς δεν σκέφτηκε να βάλει την πόλη να λειτουργήσει διαφορετικά...Από τη ΝΔ άκρη του λιμανιού, διωγμένοι κι εμείς, ακολουθούμε τον αυτοκινητόδρομο(τρόπος του λέγειν!) Ε55 που οδηγεί σε 80 περίπου χιλιόμετρα στην Πρέβεζα. ...»
(Κώστας Σ. Τσίπηρας: Μικρές πατρίδες, 25 οδοιπορικά στο ελληνικό τοπίο )

ιβ) «΄Ασχημη πόλη, όλο μπετόν» λένε μερικοί, αλλά εμένα μου φαίνεται πανέμορφη. Δεν σταθμίζεται αυτή η αγάπη με την εμφάνιση, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα συγγενικά μας πρόσωπα. Εξάλλου έχει και όμορφα μέρη, αρκεί να 'χεις μάτια…Αλλαξαν όψη οι γειτονιές, ο θάνατος παίρνει τους παλιούς γείτονες, αλλά όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο λάμπει μέσα μου η πόλη των παιδικών μου χρόνων.
(Η Ηγουμενίτσα του Σωτήρη Δημητρίου)

ofisofi έγραψε:Η Ηγουμενίτσα με τα μάτια των άλλων.
[...]
ια)«....Αυτά σκεφτόμουν πλησιάζοντας την πόλη –λιμάνι της Ηγουμενίτσας, ερχόμενος από τα Γιάννενα μέσω ενός φιδίσιου και κακού δρόμου που προσφέρει όμως ένα άθροισμα τοπίων, προς τις αποτομιές των θεσπρωτικών βουνών και των χαμηλών πετρότοπων που εκτείνονται έως πέρα στα σύνορα, στις εκβολές και στον θαυμάσιο υγροβιότοπο του Καλαμά και την πανέμορφη περιοχή της Σαγιαδας προς τα ΒΔ και προς την ιστορική Παραμυθιά προς τα νότια.

Ένα άθροισμα ηπειρωτικών τοπίων! Που δεν θυμίζει καμιά άλλη περιοχή. Υπάρχει εδώ και πουθενά αλλού.

Κι όμως αυτό το τοπίο σπάνια τραβάει την προσοχή του ταξιδιώτη. Γιατί η Ηγουμενίτσα και το φυσικά προστατευμένο λιμάνι της είναι μια « πύλη εισόδου» και αυτή την ψυχολογία καλλιεργεί.

Μπαίνεις στη χώρα και βιάζεσαι να φύγεις για τον προορισμό σου. Φεύγεις από τη χώρα και βιάζεσαι να μπεις στο πρώτο φέρι –μποτ. Τίποτα δεν σε κρατάει(κι είναι κρίμα!) , γιατί κανείς δεν σκέφτηκε να βάλει την πόλη να λειτουργήσει διαφορετικά...Από τη ΝΔ άκρη του λιμανιού, διωγμένοι κι εμείς, ακολουθούμε τον αυτοκινητόδρομο(τρόπος του λέγειν!) Ε55 που οδηγεί σε 80 περίπου χιλιόμετρα στην Πρέβεζα. ...»
(Κώστας Σ. Τσίπηρας: Μικρές πατρίδες, 25 οδοιπορικά στο ελληνικό τοπίο )[...]

Αχ, Ofisofi, ταξίδια που μας κάνεις. Κι εκτός, κι εντός. Στους τόπους που με τα δικά μας μάτια βλέπουμε και δακρύζουμε και διαβάζουμε τα ίδια που λέμε χρόνια τώρα να τα λένε ακόμη και οι περαστικοί διαβάτες.

Κατέβαινα πέρυσι από το φιδίσιο δρόμο - τον κακό - προς Ηγουμενίτσα. Τον παλιό εθνικό δρόμο Ιωαννίνων - Ηγουμενίτσας που από την ώρα ολοκλήρωσης της Εγνατίας τέθηκε σε αχρηστία. Είναι που μας έταξαν ότι η Εγνατία θα βοηθήσει τον τόπο να ανακάμψει. Και τον διέλυσε εντελώς.

Πρώτα περνούσαν τα καραβάνια των ξένων, δούλευε και κανένα καφενεδάκι, κανένας φούρνος, κανένα βενζινάδικο. Τώρα νέκρα. Όλα κλειστά. Σπάνια συναντάς αυτοκίνητο.

Να όμως που εκείνη τη μέρα πέτυχα αυτό το αιφνιδιαστικό θέαμα:



Μια πομπή αμέτρητων αυτοκινήτων. Παλαιών αυτοκινήτων. Μια λέσχη με πληρώματα από όλο τον κόσμο! Που αντί της διάσημης Εγνατίας επέλεξαν για τη διαδρομή τους το δρόμο το φιδίσιο, τον κακορίζικο...



Δεν ήξερα τι να πρωτοχαρώ. Που εζωντάνεψε και πάλι ο δρόμος; Ή τα αυτοκίνητο - μπιμπελό, το ένα πιο όμορφο από τ' άλλα;

Βουρκώσανε τα μάτια μου και δεν μπορούσα τέλος να θαυμάσω τίποτε. Μόνο πικραινόμουν εν εαυτώ...

(ρεπορτάζ εκείνης της μέρας εδώ http://educandus.blogspot.com/2011/06/mg.html )

Δυστυχώς αυτή είναι η μοίρα των τόπων και των δρόμων. Άλλοι ευνοούνται και άλλοι καταδικάζονται. Η δική μας περιοχή ευνοήθηκε γιατί έγινε πιο εύκολη η πρόσβαση στο αστικό κέντρο αλλά δεν αναπτύχθηκε ούτε προσέλκυσε αρκετό νέο κόσμο. Καλό ή κακό δεν ξέρω. Ο χρόνος θα δείξει.
Πάντως χαίρομαι που συμβάλλω στα νοερά ταξίδια .